W jaki sposób należy prawidłowo rozliczyć nabycie gruntu lub nieruchomości zabudowanej przez podatnika VAT?

KRZYSZTOF SŁAPCZYŃSKI
prawnik w Kancelarii BSO Prawo&Podatki we Wrocławiu
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Przewiduje to art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług. Wyłączenie to nie dotyczy wydatków związanych z nabyciem gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów oraz związanych z nabyciem towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych niepodlegających amortyzacji, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym.
W przypadku nabycia gruntu lub nieruchomości zabudowanej przez podatnika VAT, związanej bezpośrednio lub pośrednio z czynnościami opodatkowanymi, podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup w całości. W sytuacji wykorzystywania nabytej nieruchomości do wykonywania czynności opodatkowanych i czynności zwolnionych (w związku z którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego) podatnik zobowiązany jest do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jeżeli podatnik nie ma możliwości wyodrębnienia kwot związanych ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną przy zastosowaniu zasady alokacji bezpośredniej przewidzianej w art. 90 ust. 1 ustawy, to zgodnie z ust. 2 podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, czyli w oparciu o współczynnik sprzedaży ustalony zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy.
Przedstawione zasady odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem nieruchomości odnoszą się także do inwestycji w toku, mimo że zagadnienia inwestycji w toku nie uregulowano wprost. W art. 87 ust. 3 ustawy określających termin zwrotu bezpośredniego nadwyżki podatku naliczonego nad należnym mówi się o nabyciu towarów lub usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do środków trwałych.
Jedynie w odniesieniu do nabytych gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntu przewiduje się konieczność zaliczenia ich do środków trwałych natychmiast po nabyciu. W odniesieniu do pozostałych towarów i usług przewiduje się możliwość późniejszego zaliczenia ich do środków trwałych, używając trybu niedokonanego zaliczanych do środków trwałych. Zatem niezależnie od tego, czy dokonany zakup stanowi kompletny i zdatny do użytku środek trwały czy też dokonywane są nakłady inwestycyjne, w efekcie których powstanie środek trwały, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT według omówionych zasad.
(KT)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 87, 88, 90 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).