Jakie są zasady opodatkowania przychodów osób fizycznych z tytułu umorzenia udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodów z tytułu umorzenia udziałów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie są jasne i mogą prowadzić do dwóch wniosków. Po pierwsze mogą one sugerować, iż osoby prawne opodatkowane są w tym zakresie na korzystniejszych zasadach. Po drugie zdają się wskazywać, że odmiennie opodatkowany jest przychód z tytułu umorzenia udziałów, a odmiennie z ich zbycia na rzecz spółki celem umorzenia, pomimo iż należą do tej samej kategorii przychodów. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od uzyskanych dochodów (przychodów) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy. Stosownie zaś do treści art. 30a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatek ten pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania. Taka regulacja prowadzi do wniosku, że opodatkowany jest przychód, a nie dochód wspólnika. Tymczasem art. 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że dochodem z umorzenia udziałów w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem, nad kosztami uzyskania przychodu. Z kolei na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, koszty te stanowią wydatki na objęcie lub nabycie udziałów.
Porównanie treści art. 30a ust. 6 z art. 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych może prowadzić do wniosku, że normy te pozostają ze sobą w sprzeczności. Wniosek taki nie jest jednak uprawniony. Przepis art. 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy uznać za przepis szczególny ustanawiający odrębne zasady opodatkowania konkretnego dochodu. Dotyczy on jednak tylko sytuacji umorzenia udziałów. Nie odnosi się natomiast do zbycia udziałów na rzecz spółki celem ich umorzenia. Podkreślić należy, że na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w obu przypadkach opodatkowaniu podlega ewentualna różnica pomiędzy wynagrodzeniem za udziały a kosztem ich wcześniejszego nabycia lub objęcia przez udziałowca (art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla takiego zróżnicowania opodatkowania wynagrodzenia osób fizycznych i prawnych.
Not. KT
Andrzej Dębiec, partner Kancelaria Lovells / DGP