TEZA: Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ma możliwość zdecydowania, czy dopuszcza umorzenie należności cywilnoprawnych z urzędu. Jednakże ustawodawca nie pozostawił radom gmin uprawnień do kreowania katalogu dodatkowych pozaustawowych przesłanek.
STAN FAKTYCZNY
Rada miejska w drodze uchwały ustaliła szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych, mających charakter cywilnoprawny, przypadających gminie lub jej jednostkom organizacyjnym. Postanowiła ona, że w przypadkach umorzenie należności może być dokonane z urzędu, jeżeli zaistnieją następujące okoliczności:
● należności nie ściągnięto w toku zakończonego postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego;
● sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, z przyczyn, o których mowa w art. 13 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyny określonej w art. 361 pkt 1 Prawa upadłościowego i naprawczego;
● wartość należności nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W ocenie wojewody możliwość umarzania z urzędu, w powyższych sytuacjach narusza obowiązujący porządek prawny, w szczególności art. 59 ust. 3 w związku z art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.
Z UZASADNIENIA
Ustawa o finansach publicznych w art. 59 ust. 1 stanowi, że w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym, mogą być umarzane albo ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. Może to być robione na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem ust. 4 (tj. z wyłączeniem należności powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminie ustawami). Natomiast ust. 3 tego artykułu wskazuje, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może w drodze uchwały postanowić o stosowaniu z urzędu ulg, o których mowa w ust. 1, w przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 56 ust. 1, np. jeżeli osoba fizyczna zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku.
Z treści uchwały wynika, że rada miejska w Z. dopuściła możliwość udzielenia z urzędu ulg w postaci umarzania należności pienionych mających charakter cywilnoprawny przypadających gminie Z. lub jej jednostkom organizacyjnym, również w innych przypadkach niż wymienione w art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Tym samym w ocenie organu nadzoru kwestionowane zapisy uchwały rady miejskiej w Z. naruszają art. 59 ust. 3 w związku z art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Rada ma możliwość zdecydowania, czy dopuszcza stosowanie ulg z urzędu. Jednakże ustawodawca nie pozostawił radom gmin uprawnień do kreowania katalogu przesłanek uprawniających do zastosowania ulg z urzędu. Ustawodawca wprost bowiem wskazał, że odraczanie, umarzanie lub rozkładanie na raty podjęte z urzędu przez gminę lub jej jednostkę organizacyjną może nastąpić w przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Rada przekroczyła więc zakres upoważnienia ustawowego.
Rozstrzygniecie nadzorcze wojewody małopolskiego z 9 września 2010 r., nr WN.VI.0911-18-2010