Od 30 lipca obowiązują nowe przepisy o kontroli skarbowej. Urzędnicy nie wykorzystują dodatkowych uprawnień do walki z szarą strefą. Oszuści podatkowi nie muszą się więc obawiać odpowiedzialności.
Od dwóch miesięcy obowiązują nowe regulacje w ustawie o kontroli skarbowej. Nowelizacja weszła w życie 30 lipca i wprowadziła instrumenty, które mają usprawnić wykonywanie czynności kontrolnych i skuteczniej zwalczać tzw. szarą strefę. Chodzi przede wszystkim o wykrywanie przypadków zatajania prowadzenia działalności gospodarczej i nieujawniania dochodów do opodatkowania. Z sondy przeprowadzonej przez „DGP” w urzędach kontroli skarbowej (UKS) wynika, że urzędnicy na razie z nowych narzędzi nie musieli korzystać.
– Zmiany w ustawie o kontroli skarbowej zgodnie z intencją ustawodawcy zostały wprowadzone w celu realizacji konstytucyjnej zasady równego traktowania wszystkich obywateli podatników – ocenia Bogusław Jóźwik z UKS w Szczecinie.
Dodaje, że nowe przepisy pozwolą na objęcie opodatkowaniem wszystkich podmiotów, nawet tych, które celowo lub nieświadomie unikały dotychczas opodatkowania.
Według Jolanty Strojnej z UKS w Kielcach zmienione i doprecyzowane przepisy na pewno pomogą w realizacji ustawowych zadań nałożonych na kontrolę skarbową. W szczególności w zakresie wykrywania i zwalczania szarej strefy, wyłudzania VAT, tzw. oszustwa karuzelowe, ujawniania niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.

Zbieranie informacji

Organy kontroli skarbowej mogą pozyskiwać niektóre informacje przed wszczęciem postępowania kontrolnego.
– Pozwoli to na lepsze rozpoznanie i efektywniejsze typowanie podmiotów do kontroli – stwierdza Grażyna Hermann-Perek z UKS w Poznaniu.
Z kolei Mariola Grabowska z UKS w Łodzi dodaje, że zebrane informacje poddane analizie jeszcze przed wszczęciem postępowania kontrolnego pozwolą na trafniejsze typowanie podmiotów do kontroli.
– Pomocnym narzędziem będzie nałożony na instytucje finansowe obowiązek przekazania, na wniosek organu kontroli skarbowej, danych o posiadaczach rachunków bankowych, jeśli jest to konieczne do realizacji zadań kontroli skarbowej – zauważa Mariola Grabowska.
Wystąpienie do instytucji finansowych z pytaniem o identyfikację posiadacza rachunku można kierować tylko w określonych rodzajach postępowań i wyłącznie w sytuacji, gdy organ kontroli skarbowej posiada uprawdopodobnione informacje o posługiwaniu się rachunkiem bankowym.
– Pozwoli to uniknąć pomyłek w typowaniu do kontroli właściwych podmiotów, np. w zakresie kontroli handlu w internecie, ujawnianiu niezgłoszonej działalności gospodarczej czy dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów – tłumaczy Jolanta Strojna.
Jej zdaniem istotne znaczenie ma też możliwość poznania danych podmiotów zamieszczających reklamy lub ogłoszenia. Uzyskanie tych informacji następuje na podstawie wydanego przez organ kontroli skarbowej postanowienia, które m.in. musi zawierać uzasadnienie pozyskania żądanych informacji. Ustawa nie przewiduje automatycznego przekazywania informacji, zaś podmiotowi, do którego skierowano postanowienie, przysługuje zażalenie do głównego inspektora kontroli skarbowej (GIKS).
– Zabezpieczeniem uzyskania żądanych przez organ kontroli skarbowej informacji jest możliwość nałożenia kary pieniężnej w wysokości 5 tys. zł w drodze decyzji, od której służy odwołanie do GIKS – ostrzega Jolanta Strojna.

Kontrahent kontrolowanego

Istotna zmiana z punktu prowadzenia kontroli dotyczy przeprowadzania tzw. kontroli krzyżowych. Przed nowelizacją ustawy wyłącznie inspektor kontroli skarbowej mógł przeprowadzić sprawdzenie prawidłowości i rzetelności dokumentów u kontrahentów kontrolowanego.
Obecnie – jak tłumaczy Jolanta Strojna – czynności te może wykonywać również uprawniony pracownik, co pozwoli na skrócenie czasu trwania kontroli (inspektor w tym czasie może wykonywać inne zarezerwowane dla niego czynności, np. przesłuchanie świadków).
– Rozszerzenie zakresu pojęcia kontrahenta kontrolowanego pozwoli sprawdzić zgodność dokumentów kontrolowanego podmiotu z dokumentami znajdującymi się u wszystkich podmiotów, które uczestniczyły w dostawie tego samego towaru lub usługi, a nie tylko z tymi, które znajdowały się u bezpośredniego kontrahenta – podkreśla Mariola Grabowska.

Korekta deklaracji

Istotną zmianą jest wprowadzenie nowych uprawnień do korekty uprzednio złożonej deklaracji podatkowej. Bogusław Jóźwik przypomina, że wcześniejsze przepisy pozwalały skorygować deklarację w toku postępowania kontrolnego w terminie 14 dni od zakończenia kontroli podatkowej. Obecnie w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Jolanta Strojna zaznacza, że niestety ta możliwość była wykorzystywana przez podatników, bowiem składali oni korekty deklaracji, które następnie wycofywali, składając ponownie korektę.
– Nowe rozwiązanie jest korzystne zarówno dla podatnika, jak i organu kontroli skarbowej – uważa Bogusław Jóźwik.
Jego zdaniem umożliwia to podatnikowi korygowanie deklaracji w toku postępowania i uniknięcie sankcji z kodeksu karnego skarbowego w każdym postępowaniu, niezależnie od skorzystania przez dyrektora UKS z możliwości prowadzenia w ramach postępowania kontrolnego kontroli podatkowej. Nowe rozwiązanie powinno znacznie przyśpieszyć bieg postępowań kontrolnych.

Działania w granicach prawa

Nowe kompetencje organów kontroli skarbowej mogą stać się skutecznym narzędziem do walki z szarą strefą.
– Co roku budżet państwa ponosi duże straty z powodu nieujawnienia i nieopodatkowania działalności gospodarczej przez osoby fizyczne lub firmy – stwierdza Teresa Piechowicz z UKS w Rzeszowie.
Pracownicy urzędów kontroli skarbowej podkreślają w rozmowie z nami, że z nowych przepisów będą korzystać, tylko gdy zajdzie konieczność pozyskania żądanych informacji w celu realizacji ustawowych zadań. Miejmy wiec nadzieję, że ich słowa potwierdzą się w praktyce i nie będziemy świadkami nadużywania nowych uprawnień.