Zasady umorzenia należności celnych regulują przepisy Wspólnotowego Kodeksu Celnego, a o odroczeniu egzekucji decyduje dyrektor izby skarbowej.
Liczba pozytywnie rozpatrzonych wniosków o umorzenie zobowiązania podatkowego przekracza rocznie ok. 2 tys. Procedura odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzeniowa podatku inicjowana jest przez podatnika złożeniem wniosku .
By z niej skorzystać, należy wykazać istnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Jeżeli podatnik jest przedsiębiorcą, umorzenie zaległości podatkowych może nastąpić tylko wtedy, gdy jest zgodne z regulacjami o pomocy publicznej. Przypadki umorzenia należności celnych uregulowane są w unijnym kodeksie celnym oraz w rozporządzeniu wykonawczym do niego.
Procedura umorzenia cła w zasadzie nie dotyczy tzw. trudnych sytuacji życiowych i biznesowych, lecz różnego rodzaju zdarzeń związanych z procedurami celnymi, np. pomyłkowo przyjętą procedurą celną, pomyłką nadawcy. W każdym przypadku okoliczności określone w przepisach uzasadniające umorzenie muszą być szczegółowo udokumentowane przez wnioskodawcę.
Jednak dłużnicy celni, którzy nie złożyli wniosku o umorzenie, a których przeprowadzona egzekucja mogłaby przykładowo doprowadzić do bankructwa, mogą powołać się na art. 23 par. 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który stanowi, że organy sprawujące nadzór mogą, na wniosek podatnika w szczególnie uzasadnionych przypadkach, wstrzymać na czas określony czynności egzekucyjne lub postępowanie egzekucyjne prowadzone przez nadzorowany organ. W stosunku do dyrektora izby celnej nadzór nad egzekucją należności pieniężnych sprawuje dyrektor izby skarbowej, właściwej ze względu na siedzibę tego dyrektora izby celnej.
Procedura wstrzymania egzekucji długu celnego ma zastosowanie tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
– Przywołany przepis posługuje się wyjątkowo nieostrą klauzulą generalną „szczególnie uzasadnionego przypadku”, co za każdym razem stawia wnioskodawcę w wyjątkowo trudnej sytuacji i budzi wątpliwości, również na płaszczyźnie konstytucyjnej – uważa Artur Nowak, radca prawny w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka.
Jednocześnie zaznacza, że, przy tak sformułowanej przesłance, wniosek o wstrzymanie czynności egzekucyjnych powinien wskazywać na wyjątkowość okoliczności i ich indywidualny charakter. Ryzyko doprowadzenia do upadłości może uzasadniać wstrzymanie wykonania egzekucji, choć prawdopodobnie nie w każdym przypadku. Organ rozpatrujący wniosek może bowiem wziąć pod uwagę okoliczności, które doprowadziły do powstania stanu zagrożenia upadłością.