Do 2012 roku zwolnione z podatku są osoby, które uzyskały dochody z tytułu pomocy otrzymanej na usuwanie skutków powodzi.

Osoby poszkodowane w powodzi są zwolnione z podatku dochodowego z tytułu otrzymanych dochodów z darowizn lub nieodpłatnych świadczeń. Zwolnienie dotyczy darowizn, które powodzianin otrzyma od osób obcych. Nie zapłacą również podatku od darowizn i spadków osoby, które do końca 2012 r. przeznaczą otrzymane darowizny na usuwanie skutków powodzi. Podatnik będzie musiał udowodnić, że darowizna faktycznie została przeznaczona na wskazany cel. Jednak nie wiadomo, jakimi dokumentami należy dysponować, by potwierdzić ten fakt. Zwolnienie dla darowizn na usuwanie skutków powodzi ma charakter uniwersalny. Nie przewidziano w nim limitów kwotowych, a krąg uprawnionych do skorzystania z preferencji obejmuje wszystkich obdarowanych, którzy przedmiot darowizny przeznaczą na usunięcie skutków powodzi. Brak również obowiązku rozliczenia się ze sposobu ich wykorzystania.

Eksperci podatkowi zwracają uwagę, że może to stanowić pole do nadużyć. Wprowadzone zwolnienie obejmuje nie tylko poszkodowanych, lecz wszystkie osoby fizyczne. Tak szerokie zwolnienie, bez dodatkowych warunków, budzi poważne wątpliwości. Obejmuje ono zarówno darowizny dla powodzian, jak i dla osób, które nie ucierpiały bezpośrednio w wyniku powodzi, a wykorzystają nabyte rzeczy i prawa do usuwania dowolnych skutków powodzi w dowolny sposób.

Dodatkowy problem pojawi się, gdy organy podatkowe będą sprawdzały zasadność zwolnienia. Wykrycie darowizny niezgłoszonej do urzędu skarbowego nie będzie skutkowało powstaniem zobowiązania podatkowego, zaś wszczęte postępowanie zostanie umorzone jako bezprzedmiotowe w związku ze zwolnieniem. Może to dotyczyć np. osoby, która otrzyma materiały budowlane i stwierdzi, że zużyła je na usuwanie skutków powodzi u innej osoby. Jeśli ta potwierdzi ten fakt, będzie miało zastosowanie zwolnienie.



Przez dwa lata darowizny dla powodzian będą zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Jednak nieprecyzyjne przepisy mogą utrudnić korzystanie ze zwolnienia.
Zgodnie z ustawą z 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, która weszła w życie 9 lipca, zwolnienie obejmuje darowizny przeznaczone do końca 2012 r. przez obdarowanego na usuwanie skutków powodzi. Nie wiadomo jednak, czy darowiznę należy zgłosić do urzędu skarbowego. Ustawa nie określa również, czy i w jaki sposób należy udokumentować jej przeznaczenie na usunięcie skutków powodzi.
Brak obowiązku zgłoszenia
W ocenie Mateusza Kobylińskiego, dyrektora, doradcy podatkowego w firmie doradczej KPMG, zwolnienie ma zastosowanie w przypadku darowizn, które powodzianin otrzyma od osób innych niż wymienione w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy. Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tych osób zwolnione jest z podatku.
W przypadku nabycia rzeczy i praw majątkowych od osób najbliższych obdarowany zobowiązany jest do składania do organu podatkowego zgłoszenia o nabyciu na formularzu SD-Z2.
– Przepisy nie przewidują jednak takiego zgłoszenia dla szczególnego przypadku nabycia zwolnionej od podatku darowizny na cele likwidacji skutków powodzi – mówi Mateusz Kobyliński.
Praktycznym rozwiązaniem wydaje się zatem złożenie zeznania podatkowego SD-3.
– Należałoby w nim wykazać wartość darowizny z odpowiednią adnotacją o charakterze i przeznaczeniu darowizny oraz wskazać podstawę jej zwolnienia z opodatkowania w części H formularza – uważa Mateusz Kobyliński.



Uniwersalne zwolnienie

Nowe czasowe zwolnienie nie jest jednak wprost warunkowane złożeniem informacji o darowiznach. Ponieważ ustawa o usuwaniu skutków powodzi stanowi odrębną podstawę zwolnienia, to zdaniem Anny Pikulskiej, starszego konsultanta w MDDP, można przyjąć, że skorzystanie z niego nie jest uzależnione od zgłoszenia darowizn w urzędzie skarbowym. Dotyczy to zarówno osób najbliższych, jak i obcych.
Paweł Jabłonowski, szef departamentu podatkowego kancelarii Chałas i Wspólnicy, podkreśla, że przyjęte zwolnienie dla darowizn na usuwanie skutków powodzi ma charakter uniwersalny. Nie przewidziano w nim limitów kwotowych, a krąg uprawnionych do skorzystania z preferencji obejmuje wszystkich obdarowanych, którzy przedmiot darowizny przeznaczą do 31 grudnia 2012 r. na usunięcie skutków powodzi. Ekspert zwraca uwagę, że poza przypadkiem, gdy podatek pobierany jest przez płatnika, podatnik w każdej sytuacji zobowiązany jest do złożenia zeznania SD-3. Jedynie w przypadku zwolnienia dla osób najbliższych, które zgłaszają nabycie na formularzu SD-Z2, względy racjonalności przemawiają za brakiem obowiązku składania zeznania.
– Można przyjąć na zasadzie analogii, że nowe zwolnienie uprawnia do nieskładania zeznania, jednak brak takiego obowiązku nie został wprost wyrażony w przepisach – mówi Paweł Jabłonowski.
Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy w kancelarii KND & Partnerzy, podkreśla, że wprowadzone zwolnienie obejmuje nie tylko poszkodowanych, lecz także wszystkie osoby fizyczne. Tak szerokie zwolnienie, bez dodatkowych warunków, budzi poważne wątpliwości.
– Obejmuje ono zarówno darowizny dla powodzian, jak i dla osób, które nie ucierpiały bezpośrednio w wyniku powodzi, a wykorzystają nabyte rzeczy i prawa do usuwania dowolnych skutków powodzi w dowolny sposób – uważa nasz rozmówca.

Darowizna niezgłoszona

Brak również obowiązku rozliczenia się ze sposobu wykorzystania darowizn. Jak wyjaśnia Andrzej Nikończyk, wykrycie darowizny niezgłoszonej nie skutkuje powstaniem zobowiązania, zaś wszczęte postępowanie musi być umorzone jako bezprzedmiotowe, w związku ze zwolnieniem.
Dotyczy to np. osoby, która otrzyma materiały budowlane i stwierdzi, że zużyła je na usuwanie skutków powodzi u innej osoby. Jeśli ta to potwierdzi, będzie miało zastosowanie zwolnienie.
W ocenie eksperta idea zwolnienia jest słuszna, jednak wątpliwości budzi jego wprowadzanie w specjalnej ustawie. Minister finansów mógł po prostu zaniechać poboru podatków od osób poszkodowanych. Wówczas należałoby zgłaszać nabyte rzeczy i prawa oraz wykazać podatek, co zapewniłoby kontrolę przy braku konieczności jego zapłaty.