Jakie zasady amortyzacji obowiązują w instytucjach kultury? Jakie zasady księgowania mają zastosowanie do nieodpłatnie otrzymanych środków trwałych oraz środków pieniężnych otrzymanych na finansowanie ich zakupu?
Jednostki posiadające osobowość prawną (w tym także samorządowe instytucje kultury) – jako jednostki wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.) – zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie.
W aktualnym stanie prawnym samorządowe jednostki kultury – jako jednostki niewymienione w art. 17 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.) i par 1 rozporządzenia ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020 ze zm.), nie mogą stosować szczególnych zasad rachunkowości określonych w tym rozporządzeniu. Rozporządzenie powyższe dostosowane jest do specyficznych form organizacyjnoprawnych jednostek sfery budżetowej.
Jednostki prowadzące księgi rachunkowe na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości zobowiązane są do stosowania nadrzędnych zasad rachunkowości, w tym zasady memoriału i ostrożności.
Amortyzacja, w znaczeniu określonym w art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości, wyraża zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i jest dokonywana w postaci planowych, systematycznych odpisów ich wartości odnoszonych w koszty działalności operacyjnej. W celu rzetelnego prezentowania danych w sprawozdaniach finansowych wszystkie jednostki posiadające osobowość prawną, w tym samorządowe instytucje kultury, powinny uwzględniać amortyzację w kosztach działalności.
Jednostki stosujące w pełnym zakresie zasady określone w ustawie o rachunkowości stosują – w odniesieniu do nieodpłatnie otrzymanych środków trwałych oraz środków pieniężnych otrzymanych na finansowanie ich zakupu – przepisy art. 41 ustawy o rachunkowości. Wynika z nich obowiązek odnoszenia równowartości nieodpłatnie otrzymanych środków trwałych oraz środków pieniężnych, otrzymanych na sfinansowanie ich zakupu, na zwiększenie rozliczeń międzyokresowych przychodów, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych. Kwoty zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych sfinansowanych z tych źródeł. Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem koszty amortyzacji równoważone są przychodami, co ma neutralny wpływ na wynik finansowy jednostki.
Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej reguluje przedmiotową kwestię odrębnie. Jak wynika bowiem z postanowień art. 29 tej ustawy, nieodpłatnie otrzymane środki trwałe, a także dotacje na finansowanie rozwoju instytucji zwiększają fundusz instytucji kultury. W tej sytuacji odpisy amortyzacyjne od tych środków trwałych nie są równoważone przychodami. Powoduje to zaniżenie wyniku finansowego, a w konsekwencji może przyczyniać się do generowania strat bilansowych przez instytucje kultury(na podstawie odpowiedzi na interpretacje nr 9048).