Istota neutralności VAT polega na tym, że każdy podatnik musi mieć prawo do odliczenia podatku. Zasady tej nie naruszają jednak ograniczenia wynikające ze specyfiki czynności syndyka.

ORZECZENIE
Sprawa dotyczyła interpretacji przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o VAT (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Wnioskodawca zapytał, czy w świetle art. 15 ust. 1-3 ustawy o VAT syndyk jest podatnikiem VAT. Dodatkowo poruszył zagadnienie możliwości odliczenia VAT i obowiązku prowadzenia przez syndyka ewidencji dla potrzeb VAT.
Syndykowi przysługuje możliwość odliczenia zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów, ale brak jest wydatków, które w rzeczywistości są uwzględniane. Zatem prawo do odliczenia jest tu prowizoryczne. To sędzia komisarz orzeka, który wydatek jest związany z postępowaniem upadłościowym, i wówczas go zwraca. Syndyk nie może już odliczyć tych kosztów.
Zdaniem organów podatkowych, syndyk jest podatnikiem VAT, ponieważ prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ustawy: samodzielną, we własnym imieniu, choć na rachunek upadłego. Prawo do odliczenia i obowiązek prowadzenia ewidencji dotyczy ogólnie podatników i nie zmienia tego fakt, że w konkretnym stanie faktycznym podatnik może nie otrzymać zwrotu wydatków. Między syndykiem a sędzią nie występują wymienione w art. 15 ust. 3 pkt 3 więzy tworzące stosunek prawny, dzięki którym czynności podatnika nie będą uznane za działalność wykonywaną samodzielnie.
Sąd podzielił opinię organów podatkowych, gdyż kwestia podmiotowości na gruncie VAT w oparciu o wypracowane stanowisko judykatury jest utrwalona. Istota neutralności VAT polega na tym, że każdy podatnik musi mieć prawo do odliczenia podatku. Nie oznacza to jednak, że ustawa musi gwarantować wszystkim podatnikom w każdym stanie faktycznym możliwość odliczenia.
Sygn. akt I SA/Wr 13/07
OLGA STEPASIUK
Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte