Definicja podatnika VAT jest bardzo skomplikowana. Wyznacznikiem statusu podatnika VAT jest prowadzenie działalności gospodarczej (lub posiadanie zamiaru jej prowadzenia) w sposób stały, czyli nieokazjonalnie. Kiedy mamy do czynienia z podatnikiem VAT?
Podatnikiem VAT są podmioty profesjonalnie prowadzące działalność gospodarczą. Natomiast transakcje dokonywane przez inne osoby (tzw. obrót nieprofesjonalny) objęte są przepisami podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z wyrokiem ETS w sprawie Renate Enkler (C-230/94) czynności okazjonalne nie są uwzględnione w definicji działalności gospodarczej wynikającej z Dyrektywy unijnej. Rzecznik Generalny w opinii do sprawy Cosmas wskazał, że przepis ten musi prowadzić do konkluzji, że nawet jeśli dana działalność charakteryzuje się cechami działalności określonej w art. 4 (2), nie może ona zostać uznana za działalność gospodarczą, która podlega obowiązkowo wspólnemu systemowi VAT, jeżeli jest wykonywana sporadycznie, to znaczy bez pewnego stopnia stałości i ciągłości.
Zatem działalnością gospodarczą w rozumieniu VAT nie jest podejmowanie odpłatnej działalności o charakterze stricte okazjonalnym. Działania takie mogą być wykonywane wielokrotnie, jeśli jednak przerodzą się w regularną działalność odpłatną, podmiot taki uzyska status podatnika VAT.
Z drugiej strony dany podmiot nabywa status podatnika w sytuacji, w której doszło jedynie do pojedynczych przypadków sprzedaży, lub nawet gdy brak jest jakiejkolwiek sprzedaży, jednak intencją podmiotu było rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej w sposób stały.
Jak widać, rozróżnienie, kiedy mamy już do czynienia z działalnością cechującą się wystarczającym poziomem stałości, aby uznać dany podmiot za podatnika VAT, a kiedy są to jedynie działania okazjonalne, choć powtarzalne, jest niezwykle trudne. Na szczęście, ze względu na podmiotowe zwolnienie z podatku określone w art. 113 ustawy o VAT, kwestia ta nie materializuje się, aż do przekroczenia progu obrotu wynoszącego obecnie 100 tys. zł.

Jerzy Martini, doradca podatkowy w Baker & McKenzie