Nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 1 stycznia 2010 r., znacznie większą niż dotychczas wagę przypisuje pojęciu stałego miejsca prowadzenia działalności. Jakie znacznie dla rozliczeń VAT ma obecnie ustalenie stałego miejsca prowadzenia działalności?
Tomasz Michalik
doradca podatkowy, partner w MDDP
Pojęcie to funkcjonuje w ustawie o VAT już od lat, ale dotychczas jego praktyczne znaczenie nie było szczególnie istotne. Nowelizacja ustawy o VAT zmienia ten stan rzeczy i nakłada na podatników – przede wszystkim świadczących, ale także nabywających usługi w obrocie międzynarodowym – obowiązek ustalenia, czy usługi są świadczone na rzecz (w przypadku świadczących usługi lub nabywców usług) lub przez tzw. stałe miejsce prowadzenia działalności (w przypadku świadczących usługi). Ustawa o VAT ani Dyrektywa 2006/112 nie definiuje jednak tego pojęcia. Z pomocą podatnikom przychodzi natomiast orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (m.in. wyroki w sprawach C-168/84 (Gunter Berkholz) C-190/95 (ARO Lease), C-260/95 (DFDS A/S)).
W wyrokach Trybunał uznał, że ze stałym miejscem prowadzenia działalności (innym niż miejsce siedziby podatnika) mamy do czynienia w przypadku, gdy w miejscu tym są stale obecne minimalne zasoby ludzkie i techniczne, które pozwalają wykonać dane usługi w sposób niezależny. Typowym przykładem takiego stałego miejsca prowadzenia działalności jest oddział, który, co do zasady, ma zarówno zasoby techniczne (biuro, urządzenia biurowe), jak i ludzkie pozwalające na świadczenie usług przy jego wykorzystaniu. Istnienie oddziału w innym państwie członkowskim nie oznacza jednak automatycznie, że podatnik ma w tym innym państwie członkowskim stałe miejsce prowadzenia działalności. O ile pewne usługi mogą być za pośrednictwem takiego oddziału świadczone, o tyle inne już nie. Dlatego jednym z najistotniejszych i bodaj najtrudniejszych zagadnień – stojących przede wszystkim przed usługodawcami – w nowym roku będzie jednoznaczne ustalenia, czy usługi są wykonywane przez (albo dla) stałego miejsca prowadzenia działalności, bo od tego zależeć będzie sposób ich opodatkowania.