Wprowadzone do ustawy o VAT zmiany mają na celu uproszczenie rozliczeń w tym zakresie. Większość z nich wynika z konieczności dostosowania polskich przepisów do regulacji unijnych.
Niewątpliwie istotną zmianą wprowadzoną do przepisów ustawy o podatku od towarów i usług jest modyfikacja miejsca świadczenia usług. Trzeba bowiem zaznaczyć, że wykreślenie z obowiązujących przepisów art. 27 i art. 28 oraz wprowadzenie art. 28a do 28o jest całkowitym odwróceniem zasad dotychczasowych. Przypomnijmy, że do końca 2009 roku, czyli przed wejściem w życie omawianych zmian, ogólną, podstawową zasadą była reguła, zgodnie z którą miejscem świadczenia usług było miejsce, gdzie świadczący usługę posiadał siedzibę. Natomiast w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego to dane usługi były świadczone, miejscem świadczenia usług było miejsce, w którym świadczący usługę miał miejsce prowadzenia działalności.

Miejsce świadczenia

Od 1 stycznia 2010 r. zasada ta zostaje zmieniona, co wynika z potrzeby ujednolicenia systemu opodatkowania w całej Unii Europejskiej.
I tak od nowego roku, co do zasady, miejscem wykonania usługi jest miejsce siedziby podatnika VAT, który jest odbiorcą usługi. Dodajmy także, że w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub jego stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług będzie miejsce prowadzenia działalności odbiorcy usługi. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, jeśli nie można określić miejsca siedziby, zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem świadczenia usług będzie miejsce, w którym odbiorca usługi zwykle prowadzi działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.



W przypadku świadczenia usług na rzecz odbiorców niebędących podatnikami VAT, miejscem świadczenia usług w dalszym ciągu będzie miejsce siedziby usługodawcy. Nieco inaczej wygląda kwestia określenia miejsca świadczenia usług dla potrzeba VAT w przypadku:
● usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub ośrodkach wczasowych oraz usług przygotowania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego – wówczas miejsce świadczenia usług znajduje się w miejscu położenia nieruchomości;
● usług transportu pasażerów – miejsce, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości;
● usług transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT – miejsce, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości;
● usług transportu, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT – miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna;
● usług kulturalnych, artystycznych, sportowych, naukowych, rozrywkowych – miejsce, gdzie usługi są faktycznie wykonywane.
Można zatem stwierdzić, że zmiany w zakresie określania miejsca świadczenia usług, jakie wprowadza omawiana nowelizacja, w znaczny sposób usprawnią i ułatwią prowadzenie rozliczeń podatkowych. Warto zauważyć, że wprowadzane zmiany przede wszystkim ograniczą sytuacje, w których podatnik będzie otrzymywał faktury od zagranicznych dostawców. Będzie zatem mniej obowiązków związanych chociażby z przeliczaniem faktur.



Istotne zmiany dotyczą zwrotu VAT podmiotom zagranicznym. Od nowego roku wnioski o zwrot podatku będą miały charakter elektroniczny, a nie jak dotychczas papierowy. Od 1 stycznia 2010 r. adresatem wniosków o zwrot podatku będzie organ podatkowy właściwy dla podatnika z tytułu jego rozliczeń VAT. Organ ten będzie przekazywał wnioski do organów administracji podatkowej państwa zwrotu. W sytuacji gdy angielski podatnik będzie ubiegał się o zwrot polskiego VAT, wniosek w formie elektronicznej będzie mógł złożyć w Wielkiej Brytanii. Urząd brytyjski przekaże następnie wniosek swojego podatnika do urzędu w Polsce. Zagraniczny podatnik nie będzie więc musiał kontaktować się z urzędem polskim. Wszystko załatwi bowiem w obrębie swojego brytyjskiego organu podatkowego. Zasada ta będzie dotyczyła jedynie podatników mających swoje siedziby na obszarze Unii Europejskiej. Podmioty spoza Unii w dalszym ciągu zobowiązane będą do składania wniosków o zwrot podatku do urzędu w Polsce. Dodajmy, że cała procedura zwrotu podatku odbywać się będzie elektronicznie. Nie będzie nawet obowiązku dołączania zeskanowanych faktur. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mają jednak prawo do wprowadzenia obowiązku przesyłania skanów dokumentów po przekroczeniu pewnych wartości faktur. Polska skorzystała z tego prawa. Wprowadzono zastrzeżenie, że obowiązkowe będzie przesłanie zeskanowanej faktury, jeśli jej jednostkowa wartość przekroczy 1 tys. euro netto lub 450 euro, jeśli faktura dotyczyć będzie zakupu paliwa.
Uproszczenie w zakresie dokumentowania zwrotu podatku nie będzie miało jednak zastosowania do podmiotów spoza obszaru UE, które w dalszym ciągu do wniosku o zwrot podatku będą musiały dołączać faktury i dokumenty celne, z których wynika kwota podatku podlegającego zwrotowi. Na zakończenie omawianej kwestii dodajmy jeszcze, że zmianie ulegnie także termin związany ze zwrotem podatku. Od nowego roku wnioski o zwrot podatku trzeba będzie składać w nieprzekraczalnym terminie do 30 września za rok poprzedni. Przypomnijmy, że do tej pory termin ten przypadał 30 czerwca. Od 2010 roku organy podatkowe będą miały cztery miesiące na dokonanie zwrotu podatku. W przypadku ich przekroczenia konieczne będzie wypłacenie odsetek.



Informacje podsumowujące

Wprowadzone zmiany dotyczą również informacji podsumowujących. Od nowego roku zasadą będzie składanie miesięcznych informacji podsumowujących. Termin na ich złożenie przypadać będzie 15 dnia każdego miesiąca. Zaznaczmy, że mimo wprowadzenia terminów miesięcznych, utrzymano jednocześnie możliwość składania informacji kwartalnych. Prawo do ich składania będą mieli podatnicy, u których wartość:
● wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów oraz dostaw w transakcjach uproszczonych, bez podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w danym kwartale ani w żadnym z czterech poprzednich kwartałów kwoty 250 tys. zł. Ustawa wprowadza jednak okres przejściowy – od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. kwota limitu ma wynosić 500 tys. zł;
● wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w danym kwartale nie przekroczyła 50 tys. zł.
Zmiany w informacjach podsumowujących
Od nowego roku możliwe będzie składanie informacji podsumowujących przez podatników VAT-UE o dokonanych usługach, których miejsce świadczenia będzie się znajdować w kraju, w którym nabywca ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej. Obowiązek ten będzie dotyczył usług świadczonych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, innych niż zwolnione od podatku od wartości dodanej lub opodatkowanych stawką 0 proc., dla których zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca.
Ważne
W przypadku świadczenia usług na rzecz odbiorców niebędących podatnikami VAT miejscem świadczenia usług będzie miejsce siedziby usługodawcy
Podstawa prawna
Ustawa z 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 195, poz. 1504).