Organ prowadzi wobec mnie postępowanie kontrolne. Wezwał on na świadków 30 osób, które kupowały towary w moim sklepie. Dla mnie oznacza to bezpowrotną stratę tych klientów. Czy można jakoś zakwestionować takie działanie urzędu?

KRZYSZTOF BIERNACKI
doktor, prawnik, ekspert podatkowy w Kancelarii Prawa Gospodarczego Koksztys z Wrocławia
Przepisy Ordynacji podatkowej stwierdzają, że organ podatkowy może wezwać stronę lub każdą inną osobę (w tym świadków) do złożenia wyjaśnień, zeznań lub do dokonania określonej czynności (art. 155 Ordynacji). Będąc wezwanym jako świadek, osoba taka nie ma prawa odmówić zeznań, z wyjątkiem określonej grupy osób bliskich w stosunku do strony lub gdy odpowiedź mogłaby narazić świadka lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, karną skarbową lub wiązałoby się to z naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy ustawowo chronionej (art. 196 Ordynacji). Oznacza to, że w pozostałych przypadkach każda osoba wezwana na świadka ma obowiązek stawić się i złożyć odpowiednie wyjaśnienia. Odmowa stawienia się może skutkować nałożeniem przez organ podatkowy kary porządkowej do kwoty 2,5 tys. zł (art. 262 Ordynacji).
Organ podatkowy powołuje świadka w drodze postanowienia, na które zarówno strona, jak i on sam mogą złożyć w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania zażalenie. Jeżeli nie zachodzą wskazane powyżej przesłanki do złożenia zażalenia, wówczas podatnikowi pozostają tylko zasady ogólne postępowania jako podstawa do żądania uchylenia postanowienia o powołaniu danej osoby na świadka. W szczególności wezwanie tylu świadków na udowodnienie tej samej okoliczności może stanowić naruszenie zasady szybkości i prostoty postępowania (art. 125 Ordynacji) oraz zasady zaufania do organów podatkowych (art. 121 Ordynacji). Należy jednak podkreślić, że organ podatkowy prowadzący postępowanie może w każdej chwili zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie o przeprowadzeniu dowodu, co daje mu relatywnie dużą swobodę w prowadzeniu postępowania dowodowego.
Ta relatywna swoboda wynika z faktu, że to na organach podatkowych ciąży obowiązek zebrania i wszechstronnego rozpatrzenia całego materiału dowodowego (art. 187 Ordynacji). Co więcej, żadne przepisy procesowe nie dają stronie prawa składania wiążącego wniosku o odstąpienie od przeprowadzenia dowodu. Stąd też stanowisko strony zmierzające do wstrzymania przeprowadzenia dowodu ze świadków może być interpretowane jako przeszkoda do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego (art. 121 Ordynacji) i z tego powodu nieuwzględniane zarówno przez organ prowadzący postępowanie, jak też organ odwoławczy.
Jeżeli w opinii strony wzywanie tak dużej liczby świadków będzie prowadzić do zaistnienia u niej szkody, powinna ona o tym informować organ prowadzący postępowanie poprzez złożenie zażalenia przy każdym powołaniu świadka. Ponadto, aby okoliczność mogła być uznana za udowodnioną, strona musi mieć możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów (art. 192 Ordynacji). Składanie oświadczeń o zaistnieniu szkody już na etapie postępowania dowodowego stanowić będzie podstawę do wystąpienia w przyszłości z roszczeniem odszkodowawczym w sytuacji, gdy decyzja zostanie uchylona. Wówczas stronie łatwiej będzie wykazać utracone korzyści związane z taką formą prowadzonego postępowania dowodowego.
(MGM)