W przypadku połączenia firm w formie przejęcia, cena nabycia jest przypisywana do przejętych aktywów i pasywów odpowiednio do ich wartości godziwych na dzień zawarcia transakcji. Czy mogą tu wystąpić różnice w wartości aktywów i zobowiązań?
dr André Helin
prezes BDO Numerica
Przy połączeniu mogą wystąpić dodatkowe różnice przejściowe w stosunku do wartości podatkowych przejętych aktywów i zobowiązań. Na przykład, jeśli wartość bilansowa składnika aktywów wzrosła wobec doprowadzenia jej do poziomu wartości godziwej, ale wartość podatkowa tego składnika aktywów pozostała w wysokości, jaka odpowiada cenie nabycia (ewentualnie pomniejszonej od umorzeń zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) tego składnika u poprzedniego właściciela, powstaje różnica przejściowa skutkująca utworzeniem rezerwy na podatek odroczony. Taka sytuacja występuje zazwyczaj przy połączeniu spółek kapitałowych w ramach kodeksu spółek handlowych, gdyż przepisy podatkowe operują sukcesją uniwersalną.
Ustawa o rachunkowości nie omawia szczegółowo problemów związanych z dochodowym podatkiem odroczonym, jakie pojawią się przy zastosowaniu metody nabycia. Problemy te zostały uregulowane w standardach międzynarodowych: MSR 12 i MSSF 3, które stanowią, aby wynikająca z przeszacowania aktywów netto rezerwa na podatek odroczony pomniejszyła (lub zwiększyła) wartość firmy.
MSSF 3 wymaga ujęcia w bilansie przejęcia wszystkich możliwych do zidentyfikowania na dzień przejęcia aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego, z wyjątkiem rezerwy na podatek odroczony wynikający z samej wartości firmy (ale tylko, jeżeli amortyzacja wartości firmy nie jest kosztem uzyskania przychodów), jak też zabrania ujęcia w sprawozdaniu aktywów z tytułu podatku odroczonego wynikającego z niepodlegającej opodatkowaniu ujemnej wartości firmy, która jest w bilansie wykazywana jako przychód przyszłych okresów. Mimo braku wytycznych w ustawie odnośnie do aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zasady opisane w MSSF 3 mają także zastosowanie w ramach ustawy o rachunkowości.