Zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Jak to odliczenie wygląda w praktyce i czy jest zgodne z przepisami prawa wspólnotowego?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy, Baker & McKenzie
Jeśli przykładowo podatnik otrzymał fakturę w styczniu, ma prawo odliczyć podatek w deklaracji za miesiąc styczeń (składanej do 25 lutego) lub w rozliczeniu za I kwartał (w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie). Dyrektywa unijna przewiduje nieco odmienne terminy odliczenia podatku naliczonego.
Artykuł 167 Dyrektywy 2006/112 wskazuje, że prawo do odliczenia podatku powstaje z chwilą powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy (choć polska wersja dyrektywy posługuje się w tym przepisie nieprecyzyjnym pojęciem wymagalności podatku). Warunkiem skorzystania z prawa do odliczenia jest jednak zgodnie z art. 178 dyrektywy posiadanie faktury. Zatem zgodnie z przepisami dyrektywy samo powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy, jeśli nabywca nie posiada jeszcze faktury, nie daje prawa do odliczenia podatku. W tym zakresie mechanizm zastosowany w ustawie o VAT zgodny jest z dyrektywą.
Niezgodność pomiędzy przepisami krajowymi a wspólnotowymi materializuje się w przypadku, gdy nabywca otrzyma fakturę w miesiącu następującym po jej wystawieniu przez sprzedawcę (powodującym powstanie obowiązku podatkowego), lecz przed złożeniem deklaracji VAT. Przykładowo, jeśli podatnik otrzymał 12 lutego fakturę wystawioną w styczniu (w którym też powstał obowiązek podatkowy), zgodnie z polskimi przepisami nie ma on prawa do odliczenia podatku w rozliczeniu za miesiąc styczeń, lecz najwcześniej w rozliczeniu za miesiąc luty. Tymczasem w świetle przepisów dyrektywy, w takim przypadku możliwe byłoby rozliczenie podatku naliczonego w deklaracji za miesiąc styczeń. Zgodnie z art. 167 dyrektywy okresem, za który powstaje prawo do odliczenia, jest bowiem miesiąc styczeń, spełniony jest też warunek posiadania faktury w momencie składania deklaracji za ten miesiąc określony w art. 178 dyrektywy.
Biorąc pod uwagę tę niezgodność polskiej ustawy o VAT z prawem wspólnotowym, organy podatkowe nie mogą kwestionować u podatników odliczenia podatku naliczonego w terminach określonych w dyrektywie, nawet w przypadku gdy w świetle ustawy o VAT byłoby to odliczenie przedwczesne.