Organy podatkowe często uznają transakcje dokonywane przez podatników VAT za zwolnione bądź podlegające opodatkowaniu jedynie na podstawie polskich przepisów oraz klasyfikacji statystycznych w oderwaniu od przepisów UE. Czy takie podejście jest prawidłowe?
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells
Nie jest prawidłowe. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości VAT ma charakter powszechny, co oznacza, że podlegać mu powinny wszystkie podejmowane przez podatników czynności o charakterze odpłatnym. Zwolnienia z podatku stanowią wyjątek od ogólnej zasady opodatkowania i z uwagi na wspólny system VAT oraz ochronę konkurencji powinny być jednakowe we wszystkich państwach członkowskich. Organy podatkowe są zatem zobowiązane do ich interpretowania w świetle dyrektyw.
Podatnicy, dla których zwolnienia z VAT nie są korzystne, prowadzą spory z organami podatkowymi w sytuacjach, gdy zwolnienia nie znajdują odzwierciedlenia w prawie unijnym. Takiego sporu dotyczy wyrok WSA we Wrocławiu z 24 marca 2009 r. (sygn. akt ISA/Wr I 055/08), w którym sąd uznał, że zwolnienie zawarte w poz. 11 załącznika nr 4 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, dotyczące usług kulturalnych, należy interpretować zgodnie z VI Dyrektywą, a nie powołaną przez organy podatkowe klasyfikacją statystyczną. Zgodnie z dyrektywą zwolnienie z podatku usług kulturalnych nie dotyczy sytuacji, w której świadczą je podmioty nastawione na osiąganie zysku. W opinii sądu organy podatkowe dokonały błędnej wykładni warunków tego zwolnienia, odwołując się do klasyfikacji statystycznej, której znaczenie kwestionowane jest w orzecznictwie ETS. Zwolnienie danej transakcji z VAT nie może zależeć od jej klasyfikacji na gruncie prawa krajowego, a państwa członkowskie powinny ustanawiać zwolnienia w sposób zapewniający prawidłowe i jednoznaczne ich stosowanie oraz zapobieganie unikaniu opodatkowania. Jednocześnie warunki ich zastosowania nie powinny wpływać na przedmiot zwolnienia. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem ETS, aby ocenić, czy dana usługa objęta jest zwolnieniem, należy odnieść się przede wszystkim do jej charakteru oraz badać, czy zachowany zostanie cel zwolnienia. Zastosowanie zwolnienia nie może w szczególności prowadzić do naruszenia konkurencji. Podmiot zwolniony z podatku jest mniej atrakcyjny dla kontrahentów niż podmioty dokonujące czynności opodatkowanych: ponosząc ostateczny ciężar VAT, gdyż zazwyczaj przenosi koszt tego podatku na oferowane przez siebie towary i usługi, które przez to stają się odpowiednio droższe.