Zarówno przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają szczególne regulacje odnoszące się do przychodów uzyskiwanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Na jakich zasadach przedsiębiorcy ustalają przychód do opodatkowania?
MIROSŁAW MICHNA
doradca podatkowy, partner, Doradztwo Podatkowe KPMG
Za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się co do zasady przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Przyjęcie zasady, że opodatkowany jest przychód należny oznacza, że należy zadeklarować przychód dla celów podatkowych niezależnie od faktycznego otrzymania środków pieniężnych. Za datę powstania takiego przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Regułą jest zatem, że przychód powstaje w dacie tego spośród następujących zdarzeń, które miało miejsce najwcześniej: zbycia prawa majątkowego, wystawienia faktury lub uregulowania należności. W przypadku gdy usługa rozliczana jest w okresach rozliczeniowych, momentem powstania przychodu jest ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego na fakturze lub umowie nie rzadziej jednak niż raz w roku. Najczęściej w praktyce wystawienie faktury potwierdza niejako wykonanie usługi lub wydanie towarów (wyrobów) w związku z tym tę datę przyjmuje się jako datę powstania przychodu należnego.
Jednocześnie należy pamiętać, że opodatkowane nie jest otrzymanie środków pieniężnych na zasadach zaliczkowych, a więc przed faktyczną dostawą towarów i usług. Przyjmuje się bowiem, że przychodem jest przysporzenie, mające charakter definitywny. Przychody należne zatem to kwoty, których wydania podatnik może definitywnie żądać. Jak wynika z uregulowań prawa cywilnego odnoszących się do umów wzajemnych, pobrana z góry należność nabiera definitywnego charakteru dopiero w momencie wywiązania się z zobowiązania spełnienia świadczenia wzajemnego. Mimo że co do zasady przychód z działalności gospodarczej jest przychodem należnym. Istnieją również sytuacje szczególne, w których dopiero otrzymanie środków pieniężnych rodzi obowiązek zadeklarowania przychodu podatkowego. Sytuacjami takimi są w szczególności otrzymane odsetki, dodatnie różnice kursowe, jak również sytuacje, w których powstałe przysporzenie majątkowe nie wynika bezpośrednio ze świadczonych usług lub wydanych towarów (wyrobów), np. otrzymane odszkodowania.