W 2008 roku regionalne izby obrachunkowe zbadały ponad 144 tys. uchwał i zarządzeń organów jednostek samorządu terytorialnego. Tylko w 2,6 proc. stwierdzono naruszenie prawa.
Z opublikowanego sprawozdania Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego za 2008 rok wynika, że izby zbadały 144 676 uchwał i zarządzeń organów samorządowych. Z ogólnej liczby zbadanych sprawozdań wynika, że w 97,4 proc. przypadków były one zgodne z prawem. Pojawiające się naruszenia najczęściej dotyczyły uchwał i zarządzeń w sprawach: podatków i opłat lokalnych, zaciągania zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek długoterminowych mających wpływ na wysokość długu publicznego, udzielania poręczeń majątkowych oraz zasad i zakresu przyznawania dotacji.
W uchwałach w zakresie podatków samorządy naruszały przepisy poprzez ustalenie stawek podatków poniżej minimalnych lub powyżej maksymalnych kwot określonych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. W rezultacie do samorządów wpływały zbyt wysokie środki lub traciły one pieniądze, które – zgodnie z prawem – powinny wpłynąć do ich kasy.
Kolejne naruszenia w zakresie podatków dotyczyły uchwalania zwolnień o charakterze podmiotowym lub podmiotowo-przedmiotowym, nieuchwalania stawek podatku dla wszystkich kategorii przedmiotów objętych podatkiem od nieruchomości lub od środków transportowych.
Samorządy naruszały prawo również poprzez podjęcie uchwał, na mocy których zaciągano kredyty lub pożyczki na sfinansowanie zadań w przypadku zaplanowania nadwyżki budżetowej, a więc w sytuacji gdy jednostka mogła sfinansować zadanie ze środków własnych. Inny błąd polegał na zaciągnięciu kredytu w kwocie innej niż planowany deficyt oraz bez wcześniejszego zaplanowania w przychodach. Zdarzało się także, że samorządy nie określały źródeł spłaty zaciąganego kredytu lub pożyczki, a więc zaciągano kredyt, ale nie wiadomo było, z jakich środków będzie on spłacany. Ze sprawozdania wynika jednak, że z roku na rok takich przypadków jest coraz mniej.
Ważne!
Udział uchwał i zarządzeń samorządowych podjętych z naruszeniem prawa zmalał w porównaniu z 2007 rokiem o 0,2 proc.