Przepisy starej ustawy o VAT zasadniczo pozbawiały podatnika prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.

Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę zakazującą odliczania podatku z faktu wystawionych przez kontrahentów, którzy nie byli zarejestrowani dla celów VAT. Co prawda interpretacja ta dotyczy nieobowiązującego już stanu prawnego, ale będzie miała znaczenie dla wielu postępowań kontrolnych. Uchwała jest bowiem odpowiedzią na pytanie, czy w świetle par. 50 ust. 4 pkt 1 lit. a. rozporządzenia Ministra Finansów z 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. nr 109, poz. 1245 z późn. zm.) faktura wystawiona przez podmiot niezarejestrowany dla potrzeb VAT nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego?

Odpowiedź NSA jest niekorzystna dla podatników VAT

Co więcej w ocenie sądu zakaz odliczenia z faktury wystawionej przez podatnika niezarejestrowanego dla celów VAT wynika wprost z art. 19 ust. 1 i 2 starej ustawy o VAT (Dz.U. nr, 11, poz. 50 z późn. zm.). Przepis ten wiązał prawo odliczenia podatku z prawidłowo wystawioną fakturą VAT. A taki dokument mógł wystawić tylko podatnik zarejestrowany dla celów VAT.

Odnosząc się do zarzutów podatnika co do niekonstytucyjności, NSA zwrócił uwagę, że sporny przepis rozporządzenia nie był nigdy analizowany przez Trybunał Konstytucyjny. NSA nie miał jednak wątpliwości, że przepis ten nie narusza konstytucji. Biorąc jednak pod uwagę orzecznictwo Trybunału, pozbawienie podatników prawa do odliczenia z faktury od niezarejestrowanego kontrahenta, nie powinno być stosowanie automatycznie.



W sytuacjach, gdy podatnik działał w dobrej wierze tj. nie wiedział o braku rejestracji, a kontrahent, który wystawił fakturę dokonał rejestracji, prawo do odliczenia nie powinno być kwestionowane. Z zastrzeżeniem, że podatek zawarty na fakturze został uiszczony. W takim przypadku pozbawienie podatnika prawa do jego odliczenia byłoby zbyt dużą karą i naruszało zasadę neutralności VAT.

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z uchwałą NSA co do zasady brak rejestracji na gruncie starej ustawy o VAT pozbawiał prawa do odliczenia.

W sprawie, której bezpośrednio dotyczy uchwała NSA skarżący odliczył w 2001 i 2002 r. VAT z kilkunastu faktur wystawionych przez jedną z lokalnych firm. Po kontroli okazało się, że wystawca faktur zarejestrował się dla potrzeb VAT dopiero w lutym 2003 r. W ocenie organów podatkowych nie był więc wcześniej uprawniony do wystawienia faktur. Skarżący zaś bezpodstawnie odliczył z nich VAT.

Sygn. akt I FPS 7/08