Cesja umowy leasingu operacyjnego w trakcie jej obowiązywania na podmiot trzeci niesie ze sobą pewne zagrożenia wynikające z braku jasnych przepisów podatkowych w tej kwestii.
W praktyce cesja umowy leasingu jest dokonywana w przypadku, gdy przedmiot leasingu, np. samochód osobowy, staje się zbędny dla prowadzonej działalności bądź brak jest środków na spłatę rat leasingu.
Według ekspertów z Grant Thornton Frąckowiak w przypadku cesji umowy leasingu dochodzi do wstąpienia w prawa z umowy nowego korzystającego (cesjonariusza), co w konsekwencji oznacza konieczność zbadania, czy na moment cesji umowy umowa ta spełnia wymogi konieczne, aby ją uznać za umowę leasingu operacyjnego w aspekcie podatkowym. Ponadto pojawia się problem, czy wstąpienie do umowy nowego korzystającego na gruncie przepisów podatkowych należy traktować jako zawarcie nowej czy kontynuację poprzedniej umowy.

Umowa cesji

W ujęciu cywilistycznym korzystający ma prawo scedować ciążące na nim prawa i obowiązki względem wierzyciela na osobę trzecią. Jak podkreśla Iwona Paluch, konsultant w Grant Thornton Frąckowiak, nowy korzystający wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki dotychczasowego korzystającego. Z punktu widzenia Ordynacji podatkowej brak jest przepisów, które stanowiłyby o następstwie prawnopodatkowym w przypadku cesji umów w prawie cywilnym. Nie należy zatem utożsamiać następstwa w prawie cywilnym z następstwem prawnopodatkowym.
– W związku z tym w przypadku cesji umowy leasingu należy ją traktować (podatkowo) jak nowo zawartą umowę leasingu. Aby zaś umowa spełniała przesłanki umowy leasingu operacyjnego, muszą być spełnione przesłanki wskazane w ustawie o PIT i ustawie o CIT. Jest to m.in. wymóg zawarcia umowy na czas oznaczony, nie krótszy niż 40 proc. normatywnego okresu amortyzacji (dziesięć lat w przypadku podlegających amortyzacji nieruchomości) – podkreśla Iwona Paluch.

Ustalenie wartości początkowej

Dodaje, że ponadto suma opłat ustalonych w umowie nie może być niższa od wartości początkowej przedmiotu leasingu. Jeżeli zatem w ujęciu podatkowym cesję umowy leasingu należy traktować jako nowo zawartą umowę, a warunki w niej zawarte w stosunku do umowy pierwotnej nie ulegną zmianie, to spełnienie wskazanych przesłanek będzie co najmniej trudne, a nawet niemożliwe. Chodzi tu przede wszystkim o ustalenie wartości początkowej środka trwałego, tak aby możliwe było spełnienie przesłanek koniecznych w przypadku kwalifikacji umowy jako umowy leasingu operacyjnego.
– Suma pozostałych do spłacenia opłat leasingowych w momencie cesji nie będzie odpowiadać wartości początkowej środka trwałego, ponieważ wartość początkowa ustalana jest w momencie oddania środka trwałego w leasing pierwszemu korzystającemu. Przy cesji umowy część opłat została już spłacona przez cedenta – argumentuje Iwona Paluch.



Najem lub dzierżawa

Eksperci z Grant Thornton Frąckowiak wskazują, że jeżeli wskazane przesłanki nie zostaną spełnione, wówczas umowę tę należy traktować jak umowę najmu bądź dzierżawy. W związku z tym – jak tłumaczy nam Beata Hudziak, partner w Grant Thornton Frąckowiak – z reguły cesja umowy wyklucza możliwość kontynuacji umowy w postaci leasingu operacyjnego, ponieważ w przypadku kontynuacji umowy suma ustalonych opłat nie będzie odpowiadała co najmniej wartości początkowej środka trwałego. Dlatego cesję umowy należy traktować w dalszej konsekwencji jako umowę najmu bądź dzierżawy.
Istnieje również ryzyko, że w przypadku wykupu przedmiotu leasingu przez osobę wstępującą w miejsce dotychczasowego leasingobiorcy, osoba ta, nabywając przedmiot leasingu po cenie niższej niż cena rynkowa, uzyska przychód z tytułu częściowo odpłatnych świadczeń – zakup samochodu po cenach niższych od rynkowych.
– W literaturze prezentowane jest również liberalne stanowisko, zgodnie z którym w przypadku cesji umowy leasingu dopuszcza się możliwość kontynuacji dotychczasowej umowy leasingu przez nowego leasingobiorcę, tak że następuje cesja umowy również w ujęciu podatkowym. Jako argument wskazywany jest brak przepisów podatkowych zabraniających wstąpienia w umowę nowego korzystającego w wyniku zmiany strony umowy leasingu. Taka interpretacja jest jednak kwestionowana przez organy podatkowe – ostrzega Beata Hudziak.
Podpowiada też, że najbardziej optymalnym i bezpiecznym podatkowo wyjściem w tego rodzaju sytuacji jest rozwiązanie dotychczasowej umowy leasingu i dokonanie rozliczeń z leasingodawcą. Spółka leasingowa będzie w ten sposób mogła ponownie oddać w leasing samochód na podstawie nowej umowy leasingu.
CESJA A ROZLICZENIE VAT
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT zasadniczo przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. Zatem nowy korzystający będzie miał prawo do odliczania podatku naliczonego, jeżeli przedmiot leasingu będzie wykorzystywany do celów działalności opodatkowanej.
Dotychczasowy leasingobiorca nie ma zaś obowiązku korekty deklaracji VAT w związku z dotychczasowym odliczeniem podatku naliczonego, pod warunkiem że w okresie odliczenia podatku naliczonego samochód był wykorzystywany do celów działalności opodatkowanej.