Przy likwidacji jednostki trzeba dokonać m.in. wyceny majątku. Jakie zasady rachunkowości będą miały zastosowanie w takim przypadku?
dr ANDRÉ HELIN
prezes firmy audytorskiej BDO Numerica
Jeżeli założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne, to wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również zobowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.
Wycena po cenach sprzedaży netto i utworzenie rezerwy następują w szczególności w przeddzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub w stan upadłości, na koniec roku obrotowego, jeżeli na dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy jednostka nie będzie kontynuowała działalności, na koniec roku obrotowego przypadającego w czasie trwania postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego, a także w przeddzień przekazania, podziału lub sprzedaży jednostki, jeżeli odpowiednia umowa nie przewiduje przyjęcia za podstawę rozliczeń wartości majątku ustalonej przy założeniu, że działalność gospodarcza będzie przez jednostkę kontynuowana.
Różnica powstała w wyniku wyceny oraz ewentualne rezerwy na koszty związane z likwidacją jednostki odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.
Samo wszczęcie postępowania naprawczego lub zmiana formy prawnej jednostki nie stanowi przeszkody do uznania, że działalność będzie kontynuowana, jeżeli jednostka przewiduje postępowanie naprawcze i znaczne umorzenie zadłużenia. W takiej sytuacji w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego powinny zostać zawarte stosowne informacje.
Zakres tworzonych rezerw związanych z utratą zdolności kontynuacji działalności jest znacznie szerszy niż w przypadku kontynuacji działalności i wychodzi poza ogólną definicję rezerw.
Rezerwy wynikające z utraty zdolności kontynuacji działalności obejmują swoim zakresem także przyszłe zobowiązania, nieciążące aktualnie na jednostce w przeciwieństwie do rezerw omówionych w art. 35d ustawy o rachunkowości, które dotyczą przyszłych uregulowań, ale już aktualnie ciążących na jednostce zobowiązań.
Zatem skutki finansowe wynikające ze zmian w zasadach wyceny należy ująć w funduszu z aktualizacji wyceny. Wartość ta będzie zazwyczaj ujemna i pomniejszy kapitały własne jednostki. Ustalone w formie odpisu aktualizującego zmiany w wycenie będą miały charakter szacunkowy i będą zawierały dużą dozę niepewności, zwłaszcza w pierwszej fazie likwidacji lub wszczęcia postępowania upadłościowego.