Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad krajowym jest oczywista. W praktyce jednak organy podatkowe często uznają, że nie są władne wydawać decyzji sprzecznych z przepisami krajowymi, nawet, jeśli ich zastosowanie wiązałoby się z naruszeniem prawa wspólnotowego. Czy takie działanie jest zgodne z prawem?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy, Baker & McKenzie
Zdecydowanie działanie takie, nie jest zgodne z prawem. W przypadku kolizji pomiędzy przepisem krajowym, a wspólnotowym pierwszeństwo ma przepis wspólnotowy. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego jest ogólną (podstawową) zasadą prawa wspólnotowego i ma rangę nawet wyższą niż dyrektywy. Zasady ogólne traktowane są na równi z prawem traktatowym. Zasada ta wskazuje na obowiązek państwa członkowskiego do niestosowania przepisu krajowego, jeśli miałoby to skutkować naruszeniem prawa wspólnotowego.
W wyroku w sprawie Costa v. Enel (6/64) Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że prawo wynikające z Traktatu, będące niezależnym źródłem prawa, nie może być, ze względu na szczególny i wyjątkowy charakter, uchylane przez przepisy prawa krajowego, bez względu na ich moc, bez pozbawienia go jego charakteru jako prawa wspólnotowego i bez zakwestionowania podstaw prawnych, na których opiera się Wspólnota.
Trybunał odniósł się również wprost do obowiązku respektowania zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego przez organy podatkowe. W wyroku w sprawie Hansgeorg Lennartz (C-97/90) ETS wskazał, że na mocy trzeciego par. art. 189 Traktatu, państwa członkowskie są zobowiązane przestrzegać wszystkich przepisów VI Dyrektywy. W zakresie, w jakim nie wprowadzono derogacji zgodnie z art. 27, nakładającego na państwa członkowskie obowiązek powiadomienia, władze skarbowe państwa członkowskiego nie mogą opierać się, na niekorzyść podatnika, na przepisie stanowiącym odstępstwo od systemu dyrektywy.
Wreszcie sama konstytucja wskazuje, że jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami. Przepis konstytucji stanowi ważną regułę kolizyjną, która wskazuje wszystkim organom państwa hierarchę aktów prawnych. Wyraźnie wynika z niego, że w przypadku niezgodności z prawem wspólnotowym pierwszeństwo ma właśnie prawo wspólnotowe, a przepis krajowy z nim niezgodny nie powinien być stosowany.