24 stycznia 2009 r. weszły w życie przepisy, które zniosły zasadę walutowości przy zawieraniu transakcji. Jaki to ma wpływ na rozliczenia podatkowe, w tym różnice kursowe?
ROBERT PASTERNAK
partner Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal
Do momentu ich wejścia w życie, zgodnie z art. 358 kodeksu cywilnego, zobowiązania pieniężne na obszarze Polski mogły być wyrażone tylko w złotych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych odrębnymi ustawami. Również ustawa – Prawo dewizowe wprowadzała reglamentację obrotu dewizowego, ograniczając możliwość zawierania w obrocie profesjonalnym umów między rezydentami oraz dokonywania innych czynności prawnych, powodujących lub mogących powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych. Przedmiotowe transakcje co do zasady mogły być dotychczas zawierane w walucie obcej jedynie pod warunkiem otrzymania indywidualnego zezwolenia dewizowego w tym zakresie. Analiza nowych przepisów prowadzi do wniosku, że jest możliwe – w przypadku braku odmiennych zapisów umownych lub ustawowych – wystąpienie dwóch następujących sytuacji: kontrahent otrzyma fakturę w walucie obcej, którą opłaci w walucie obcej, lub kontrahent otrzyma fakturę w walucie obcej, którą opłaci w złotówkach. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę na kwestię rozliczeń różnic kursowych, która może nabrać szczególnego znaczenia w zależności od wybranej metody rozpoznawania różnic kursowych dla celów podatkowych. Generalnie przyjmuje się w praktyce podatkowej, że według tzw. metody podatkowej rozpoznawania różnic kursowych różnice kursowe nie powstają, jeśli podatnik wystawi kontrahentowi fakturę w walucie obcej, ale płatność zostanie dokonana w złotówkach. Kwestią otwartą pozostaje natomiast, czy różnice te (niestanowiące różnic kursowych dla celów podatku dochodowego od osób prawnych) powinny być neutralne podatkowo, czy powinny wpływać na rozliczenie podatku (np. jako zysk/strata na transakcji). W przypadku ustalania różnic kursowych dla celów podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie metody rachunkowej wydaje się, że sposób dokonywania płatności (w walucie obcej lub w złotówkach) nie powinien powodować rozbieżności w rozpoznawaniu przez podatnika różnic kursowych na gruncie ustawy o rachunkowości. Takie stanowisko potwierdził również dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w decyzji z 28 września 2007 r. (nr 1401/BP-II/4210-53,54/07/WD), stwierdzając, że różnice kursowe w rozumieniu art. 30 ust. 4 ustawy o rachunkowości powstają, gdy transakcja jest wyrażona w walucie obcej, a nie tylko gdy jest w niej uregulowana.