Terminy kontroli prowadzonej przez organy podatkowe wciąż są skracane. Jednak gdy bliżej przyjrzeć się przepisom, okazuje się, że czas ich trwania w dużej mierze zależeć będzie od kontrolowanego.
Znowelizowana ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 83 ust. 1 wyraźnie określa, jak długo organy podatkowe mogą prowadzić kontrole u przedsiębiorców w roku kalendarzowym. Przepisy zawierają jednak wiele wyjątków, które powodują, że kontrola prowadzona w zakresie wskazanym w art. 83 ust. 2 ustawy nie podlega ograniczeniom czasowym (m.in. kontrola zwrotu VAT, kontrola mająca na celu przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego).
Także w art. 83 ust. 3a ustawa przewiduje możliwość wydłużenia czasu trwania kontroli, jeżeli w jej toku zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10 proc. kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty. Czy zatem w pozostałych zakresach czas trwania kontroli nie może przekroczyć ustalonych terminów?

Przepisy szczególne

Odpowiadając na to pytanie, należy zauważyć, że sama ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zawiera przepisów regulujących sposób obliczania terminów w niej przewidzianych, a więc i terminów prowadzenia kontroli. Wskazano w niej jedynie, że w zakresie nieuregulowanym w rozdziale Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy ustaw szczególnych.
W przypadku kontroli prowadzonej przez organy podatkowe takimi przepisami będą przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, a w szczególności przepisy Działu I – przepisy ogólne, Działu VI – kontrola podatkowa, a w zakresie tam nieuregulowanym poprzez odesłanie zawarte w art. 292 Ordynacji podatkowej także przepisy Działu IV – postępowanie podatkowe.
Przepisy ogólne zawierają podstawowy dla obliczania terminów przepis art. 12 Ordynacji podatkowej, który reguluje kwestie takie jak: ustalanie początku terminu, obliczanie terminu w dniach, tygodniach, miesiącach i latach oraz ustalanie zakończenia terminu.
Dla odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest wydłużenie terminów kontroli przedsiębiorcy z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, decydujące znaczenie ma jednak treść art. 139 par. 4 Ordynacji podatkowej, który został wprost przywołany w art. 292 Ordynacji podatkowej do odpowiedniego stosowania w kontroli podatkowej. Zatem do czasu trwania kontroli podatkowej nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Przyczyny wydłużenia terminu

Przewidziane więc w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej terminy kontroli przedsiębiorcy (od 12 do 48 dni roboczych) mogą, np. z powodu opieszałości przedsiębiorcy, wydłużyć się o wiele tygodni, a nawet miesięcy. Można tu wskazać sytuację, gdy w pierwszym dniu kontroli kontrolujący wręcza przedsiębiorcy wezwanie do dostarczenia dokumentów księgowych prowadzonej działalności, a przedsiębiorca zwleka z wykonaniem tego obowiązku. Termin kontroli przedłuży się wtedy o cały okres zwłoki.

Przygotowanie do kontroli

Można więc zaryzykować stwierdzenie, że czas kontroli przedsiębiorcy często zależeć będzie od jego współdziałania z kontrolującymi. Im sprawniej będzie umożliwiał wykonywanie czynności kontrolnych, tym szybciej kontrola podatkowa zostanie zakończona. Wszelkie jednak przypadki niezamierzonej, a tym bardziej celowej, opieszałości kontrolowanego skutkować będą dla niego wydłużeniem czasu trwania kontroli.
Wydaje się więc, że wprowadzona instytucja zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli powinna służyć przedsiębiorcy do takiego przygotowania się do kontroli podatkowej, aby przebiegła ona sprawnie i szybko, bez konieczności wydłużania jej czasu z wykorzystaniem instytucji przewidzianej w art. 139 par. 4 Ordynacji podatkowej, do czego uprawnione będą organy podatkowe.
MAKSYMALNY OKRES KONTROLI
Kontrola przedsiębiorcy, w tym kontrola podatkowa, nie może przekraczać w roku kalendarzowym u:
● mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych,
● małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych,
● średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,
● pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.