Od 1 stycznia 2009 r. przy ujawnieniu środka trwałego nalicza się odsetki według stawki obowiązującej dla zaległości podatkowych.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje, że jeżeli podatnicy nabędą lub wytworzą we własnym zakresie składniki majątku o wartości początkowej przekraczającej 3,5 tys. zł i ze względu na przewidywany przez nich okres używania równy lub krótszy niż rok nie zaliczą ich do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych, a faktyczny okres ich używania przekroczy rok, to są zobowiązani do ich ujawnienia, korekty kosztów uzyskania przychodów i zapłaty karnych odsetek.

Zmiana stawki odsetek

Do końca 2008 roku odsetki naliczane były według stawki 0,1 proc. za każdy dzień (tj. 36,6 proc. rocznie), w którym składnik majątku powinien był być zaliczony do środków trwałych, a nie był. Od początku 2009 roku odsetki te naliczane są według stawki, która stosowana jest dla zaległości podatkowych. Te zaś wynoszą obecnie 10,5 proc. w skali roku. Odsetki te naliczane są przy tym według stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Warto pamiętać, że w tym roku obowiązywały już cztery różne stawki takich odsetek. Od 1 do 27 stycznia stawka odsetek od zaległości podatkowych wynosiła 13 proc. W okresie od 28 stycznia do 25 lutego stawka ta wynosiła 11,5 proc. Od 26 lutego do 25 marca stawka odsetek wynosiła 11 proc. Od 26 marca wynosi zaś wspomniane 10,5 proc. Oznacza to, że gdy ujawnienie środka trwałego nastąpiło np. 15 stycznia, za cały okres, w którym składnik ten nie był zaliczany do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, odsetki naliczane powinny być według stawki 13 proc. Gdyby zaś miało to miejsce 15 lutego, zastosowanie znalazłaby stawka 11,5 proc.

Zasady amortyzacji

Dodatkową dolegliwością (poza koniecznością zapłaty karnych odsetek) jest obowiązek stosowania do amortyzacji ujawnionego środka trwałego stawek amortyzacyjnych z wykazu zawartego w załączniku nr 1 do ustawy o PIT w całym okresie amortyzacji. Podatnik traci zatem prawo do podwyższania tych stawek oraz stosowania przyspieszonej amortyzacji.
Opisane zasady stosuje się nie tylko wtedy, gdy składnik majątku o wartości przekraczającej 3,5 tys. zł jest używany dłużej niż rok, mimo że nie został zaliczony do środków trwałych, ale i w przypadku zaliczenia wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku o wartości początkowej przekraczającej 3,5 tys. zł do kosztów uzyskania przychodów, a następnie zaliczenia tych składników do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych przed upływem roku od dnia ich nabycia lub wytworzenia; wówczas odsetki nalicza się do dnia zaliczenia ich do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
PRZYKŁAD 1: ODSETKI PRZED 1 STYCZNIA 2009 R.
Podatnik nabył składnik majątku o wartości 5 tys. zł. Przewidywał jednak, że będzie go używał tylko 10 miesięcy. Faktyczny okres używania przekroczył jednak rok. Podatnik zmuszony jest do ujawnienia środka trwałego po 365 dniach jego używania. W pierwszej kolejności koryguje koszty. Pierwotnie całe 5 tys. zł zaliczył do kosztów. Stawka amortyzacyjna ustalona na podstawie wykazu dla zakupionego składnika majątku wynosi 20 proc. To stawka roczna. A zatem przez rok podatnik mógł zaliczyć do kosztów tylko 1 tys. zł (5 tys. zł x 20 proc.). Musi zatem wyksięgować z kosztów pozostałe 4 tys. zł, wspomniany 1 tys. zł zaksięgować jako odpisy amortyzacyjne. Wyksięgowane 4 tys. zł stanowią podstawę naliczenia karnych odsetek. W 2008 roku wynosiły one 0,1 proc. za każdy dzień. A zatem w sumie wynoszą one 36,5 proc. za cały naliczany okres (365 dni x 0,1 proc.). Podatnik musi zatem zapłacić 1 460 zł karnych odsetek (4 tys. zł x 36,5 proc.).
PRZYKŁAD 1: ODSETKI P0 1 STYCZNIA 2009 R.
Załóżmy identyczną sytuację jak w poprzednim przypadku, jednak z tą różnicą, że do ujawnienia dochodzi 25 lutego 2009 r. po upływie roku. W takim przypadku zastosowanie znalazły nowe przepisy dotyczące stosowania stawki odsetek dla zaległości podatkowych. Stosuje się stawkę obowiązującą w dniu ujawnienia, a zatem w tym przypadku jest to 11,5 proc. Podstawa naliczania to 4 tys. zł. Podatnik musi zatem zapłacić 460 zł karnych odsetek (4 tys. zł x 11,5 proc.).
Podstawa prawna
Art. 22e ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).