Czy pomoc osoby współpracującej z podatnikiem (męża) w prowadzonej działalności gospodarczej traktować jak nieodpłatne świadczenie?

RADOSŁAW KOWALSKI
doradca podatkowy, Górski, Kowalski Doradztwo Prawno- -Podatkowe
Obiektywnie rzecz biorąc, w przypadku gdy członek rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z przedsiębiorcą współpracuje z nim przy wykonywaniu działalności gospodarczej, to korzyści, jakie z tego powodu powstają (skutek takiej pomocy), spływają również na tego współpracującego.
Jednak pomimo iż taki wniosek wydaje się być jak najbardziej prawdziwy, z punktu widzenia prawa podatkowego może pojawić się pytanie o przychód z tytułu uzyskania nieodpłatnego świadczenia. Jeżeli bowiem przedsiębiorca nie przekazuje osobie współpracującej wynagrodzenia, to formalnie rzecz biorąc uzyskuje przychód równy wartości świadczenia wykonywanego przez owego członka rodziny. Sęk w tym, że podatkowo nie jest opłacalne przekazywanie wynagrodzenia współpracującemu członkowi rodziny. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do kosztów podatkowych nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.
Jak zatem postąpić, aby skutek podatkowy był najlepszy? W obecnym stanie prawnym odpowiedź nie powinna stwarzać problemu: nie wypłacając osobie współpracującej wynagrodzenia. Owszem, przedsiębiorca, który korzysta z takiej pomocy, uzyskuje przychód podatkowy, jednak przychód taki nie jest uwzględniany w rachunku podatkowym. Stosownie do treści przepisu art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolniona od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.
Do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów (I grupa), zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (II grupa). Za rodziców w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.
Przy okazji warto zaznaczyć, że zwolnienie takie nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła działalność wykonywana osobiście (np. umowa o dzieło). Nie ma jednak przeszkód, aby zwolnienie takie zastosować wówczas, gdy osoba fizyczna będąc przedsiębiorcą uzyskuje nieodpłatne świadczenia polegające na tym, że członek jego rodziny, współpracując z nim przy wykonywaniu działalności gospodarczej, nie otrzymuje w zamian za to wynagrodzenia.
Konkludując, należy stwierdzić, że wobec obowiązku wyłączenia z kosztów wartości pracy małżonków i dzieci przedsiębiorcy oraz istnienia zwolnienia właściwego dla przychodów uzyskanych wraz z otrzymaniem nieodpłatnego świadczenia od członka rodziny, bardziej uzasadnione podatkowo jest niewypłacalnie takim współpracującym wynagrodzenia.
(SVB)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 11 ust. 2-2b, art. 21 ust. 1 pkt 125 oraz art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 14 ust. 3-4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).