W poprzednich odcinkach była mowa o konsekwencjach podatkowych transgranicznych zdarzeń restrukturyzacyjnych regulowanych Dyrektywą 90/434/EEC, takich jak fuzje, podziały oraz wniesienie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa do spółki. Kolejnym takim zdarzeniem jest wymiana udziałów. Jakie są skutki podatkowe takiej wymiany?
HANNA LITWIŃCZUK
profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Celem wymiany udziałów (exchange of shares) jest przejęcie przez spółkę państwa członkowskiego (spółka nabywająca) spółki innego państwa członkowskiego (spółka nabyta) poprzez nabycie od jej udziałowców udziałów w kapitale tej spółki dających większość głosów. Nabycie to odbywa się w następujący sposób: spółka C mająca siedzibę w państwie członkowskim X jest udziałowcem spółki A mającej siedzibę w państwie członkowskim Y. Spółka B z siedzibą w państwie członkowskim Z chce przejąć spółkę A. Nabywa więc udziały w kapitale spółki A, dające jej większość głosów w spółce A w ten sposób, że wydaje własne udziały spółce C w zamian za przeniesienie na nią udziałów, jakie spółka C posiada w spółce A.
Rezultatem wymiany udziałów jest to, że spółka nabyta staje się spółką zależną spółki nabywającej, a udziałowcy spółki nabytej stają się udziałowcami spółki nabywającej. Wymiana udziałów zachodzi zatem przy udziale trzech podmiotów: spółki nabytej, spółki nabywającej, udziałowców spółki nabytej.
Skutki podatkowe wymiany udziałów na przykładzie wyżej przedstawiają się następująco. Jeżeli u spółki C na dzień wymiany udziałów ujawni się dochód odpowiadający różnicy pomiędzy wartością udziałów objętych w spółce B a wartością udziałów w spółce A przeniesionych na spółkę B, to nie podlega on opodatkowaniu na dzień zdarzenia. Warunkiem nieopodatkowania jest to, aby spółka C przy zbyciu udziałów spółki B uznała za koszt uzyskania przychodów wydatki, jakie poniosła na nabycie udziałów spółki A. Innymi słowy spółka C musi kontynuować dla celów podatkowych wartość udziałów posiadanych w spółce A.
Zdarzenie to może być rozważane jako alternatywa przejęcia spółki przez fuzję lub kupna udziałów. Wymiana udziałów została uregulowana w art. 12 ust. 4d i art. 15 ust. 1k ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych Na mocy tych przepisów wymiana może dokonywać się pomiędzy spółkami krajowymi a spółkami innych państw członkowskich oraz państwami Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak również tylko pomiędzy spółkami krajowymi. Przepisy ustawy, inaczej niż dyrektywa, nie przewidują możliwości, aby udziałowcami, u których dokonuje się wymiana udziałów, były inne podmioty niż podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (np. osoby fizyczne).