Według danych Ministerstwa Finansów obecnie obowiązuje 81 dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, względnie od dochodu i majątku, zawartych przez Polskę. Jaki status mają te umowy?
Są to umowy zawierane począwszy od pierwszej połowy lat 70. (najstarsze umowy to konwencje ze Stanami Zjednoczonymi i z Pakistanem z 1974 roku), poprzez lata 80. i 90., aż do 2008 roku (najnowszy akt - jeszcze nieobowiązujący - to protokół z 4 lutego 2008 r., zmieniający nową umowę z Austrią z 2004 roku). Umowy te można ogólnie podzielić na cztery grupy. Pierwsza to najstarsze umowy, zawierane jeszcze w latach 70. i na początku lat 80., głównie z rozwiniętymi gospodarczo państwami Europy Zachodniej, Ameryki Północnej (Stany Zjednoczone, Francja, Norwegia, Finlandia, Hiszpania) i Japonią oraz z niektórymi państwami rozwijającymi się, głównie z Azji (Pakistan, Malezja, Sri Lanka i Tajlandia). Umowy te zasadniczo oparte są na tekście Konwencji Modelowej OECD w wersji z 1963 roku i z 1977 roku.
Druga grupa obejmuje umowy zawierane w drugiej połowie lat 80. i w pierwszej połowie lat 90. z pozostałymi państwami Europy Zachodniej (Cypr, Grecja, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, Szwajcaria, Włochy, Malta, Turcja), Ameryki Północnej (Meksyk, Kanada) i Ameryki Łacińskiej (Chile, Urugwaj) i Australią oraz z niektórymi państwami Azji (Chiny, Indie, Indonezja, Singapur, Bangladesz, Filipiny, Wietnam, Korea Południowa), a także Bliskiego Wschodu i Afryki (Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Izrael, Egipt, Maroko, Tunezja, Nigeria, RPA, Zambia, Zimbabwe) - z którymi Polska utrzymywała bardziej istotne kontakty gospodarcze. Umowy te generalnie oparte są na tekście Konwencji Modelowej OECD w wersji z 1977 roku i częściowo z 1992 roku.
Do trzeciej grupy można zaliczyć umowy zawierane od wczesnych latach 90. z państwami byłej Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - RWPG (Czechy, Słowacja, Bułgaria, Rumunia, Mongolia, Węgry), Albanią i republikami powstałymi po rozpadzie byłego ZSRR (Rosja, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Azerbejdżan, Armenia, Gruzja, Ukraina, Uzbekistan, Kazachstan, Kirgistan, Mołdowa) oraz byłej Jugosławii (Chorwacja, Słowenia, Macedonia). Umowy te zastąpiły dwie wielostronne umowy podatkowe zawarte w ramach byłej RWPG w 1977 roku i w 1978 roku oraz - częściowo - dwustronną umowę z byłą Jugosławią z 1997 roku.
Czwartą grupę tworzą zawierane już po 2000 roku nowe umowy z rozwiniętymi gospodarczo państwami Europy Zachodniej, zastępujące pierwsze umowy z tymi państwami, jeszcze z lat 70. (Austria, Belgia, Dania, Niemcy, Holandia, Szwecja, Wielka Brytania), zwykle oparte na zmodyfikowanej wersji Konwencji Modelowej OECD z 1992 roku.
dr JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW