Diety wypłacane przewodniczącemu i wiceprzewodniczącemu związku zawodowego nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Przewodniczący i jego zastępca nie pełnią bowiem obowiązków społecznych.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Porozumienie związków zawodowych reprezentowane jest przez przewodniczącego i wiceprzewodniczących. Do ich obowiązków należy uczestnictwo w posiedzeniach zakładowych organizacji związkowych na terenie całego kraju oraz różnego rodzaju zespołów i komisji działających przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Forum Związków Zawodowych itp. Z osobami tymi nie podpisano żadnych umów o pracę, nie rozliczają one również kosztów z tytułu delegacji służbowych. Przyznano im dodatki za zwrot kosztów i diet. Czy świadczenia pieniężne z tytułu dodatków za zwrot kosztów oraz diet wypłacane przewodniczącemu i wiceprzewodniczącemu związków zawodowych są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej ustawa o PIT) źródłem przychodów jest działalność wykonywana osobiście. W ramach tego źródła przychodów ustawodawca wyodrębnił przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Artykuł 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT stanowi, że wolne od podatku są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 2280 zł.
Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia obowiązki społeczne lub obywatelskie. W świetle Słownika języka polskiego społeczny oznacza m.in. zorganizowany, przeznaczony dla społeczeństwa, do obsługiwania społeczeństwa, do zaspokojenia jego potrzeb, będący przedstawicielem społeczeństwa, pracujący dla społeczeństwa, dla dobra ogółu. Jeśli chodzi o obywatelski, to oznacza on obowiązek obywatelski, prawa obywatelskie, komitet, sąd obywatelski, straż obywatelską zorganizowaną z osób prywatnych, ochotników, niefachowców, do doraźnej pomocy władzom, jako instytucje tymczasowe.
Oznacza to, że z obowiązkami społecznymi i obywatelskimi mamy do czynienia w przypadku czynności i zadań związanych z pełnieniem funkcji publicznych i państwowych, jakimi niewątpliwie są obowiązki wynikające z funkcji np. radnego, posła czy senatora. Będą to przede wszystkim obowiązki związane z uczestniczeniem obywateli w sprawowaniu władzy publicznej (zarówno wykonawczej, sądowniczej, jak i ustawodawczej). Dotyczy to również określonych funkcji w ramach organizacji o charakterze społecznym (organizacje pozarządowe), w tym również w ramach wolontariatu.
Działacze związków zawodowych, a zatem i działacze porozumienia związków zawodowych (w tym przewodniczący i wiceprzewodniczący) nie reprezentują całej społeczności. Reprezentują natomiast określoną grupę zawodową i działają w jej interesie, tj. w obronie interesów zawodowych i socjalnych tych pracowników, a nie w interesie całego społeczeństwa. Wobec tego faktu pełnienia funkcji przewodniczącego i wiceprzewodniczącego we władzach wnioskodawcy nie można utożsamiać z obowiązkami społecznymi i obywatelskimi. Osoby te nie uczestniczą w działaniu instytucji publicznej, nie zawiadują sprawami państwowymi.
Zatem w omawianej sprawie nie mamy do czynienia z przychodami określonymi w art. 13 pkt 5 ustawy o PIT, tj. uzyskanymi przez osoby pełniące obowiązki społeczne lub obywatelskie. W następstwie tego do dodatków za zwrot kosztów i diet otrzymywanych przez przewodniczącego i wiceprzewodniczącego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT zwalniający od podatku diety oraz zwrot kosztów otrzymywanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 2280 zł.
Decyzja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 lipca 2007 r., nr IPB2/4117-54/07.
EWA MATYSZEWSKA