Jaką odpowiedzialność karną skarbową ponosi doradca podatkowy w świetle obowiązujących przepisów i orzecznictwa?

Przestępstwa skarbowe oraz wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym zostały scharakteryzowane w rozdziale 6 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765, dalej k.k.s.).
Z punktu widzenia odpowiedzialności doradcy podatkowego do najistotniejszych regulacji tego rozdziału należy art. 56, penalizujący podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w deklaracji, skutkujące uszczupleniem podatku. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 12 września 2005 r., pojęcie prawdy użyte w tym przepisie obejmuje nie tylko obowiązek ciążący na podatniku co do podania faktów, ale również poprawności ich kwalifikacji prawnej. Kolejną istotną regulacją jest art. 61 k.k.s. penalizujący nierzetelne prowadzenie ksiąg. Należy jednak zaznaczyć, że art. 61 k.k.s. dotyczy odpowiedzialności osoby prowadzącej księgi podatkowe, bez względu na to, czy jest nią sam podatnik czy też osoba, której zlecono te czynności (np. doradca podatkowy). Natomiast art. 56 k.k.s. rodzi odpowiedzialność karną skarbową za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w deklaracji tylko w stosunku do podatnika.
Niemniej jednak za sprawą art. 9 par. 3 k.k.s., odpowiedzialności na podstawie art. 56 k.k.s. może również podlegać doradca podatkowy. Zgodnie bowiem z art. 9 par. 3 k.k.s., za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe podatnika odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
Sformułowanie - zajmuje się sprawami gospodarczymi - może wzbudzać wątpliwości interpretacyjne. Jednakże Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2006 r. uznał, że sprawcą w rozumieniu powyższego przepisu może być między innymi doradca podatkowy zajmujący się, na podstawie umowy, sprawami gospodarczymi podatnika. A co za tym idzie - prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz sporządzanie deklaracji przez doradcę podatkowego może zostać uznane za zajmowanie się sprawami gospodarczymi. Przy czym, jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy we wspomnianym wyroku, odpowiedzialność wynikająca z art. 9 par. 3 k.k.s. jest niezależna od odpowiedzialności podmiotu, którego sprawami gospodarczymi zajmowała się osoba ponosząca odpowiedzialność na mocy tego przepisu.
dr Janusz Marciniuk
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
Not. KT
dr Janusz Marciniuk, doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy / DGP