Ani w przepisach krajowego prawa podatkowego, ani w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania nie ma definicji ośrodka - albo inaczej centrum - interesów życiowych, choć jest to istotne, szczególnie dla osób pracujących za granicą. Jak rozumieć to pojęcie?
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, docent UW
Istnienie w danym państwie ośrodka interesów życiowych powoduje objęcie podatnika nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w tym państwie. Dla określenia tego pojęcia podstawą są wskazówki zawarte w Komentarzu OECD do art. 4 Konwencji Modelowej OECD w sprawie unikania podwójnego opodatkowania dochodu i majątku. Artykuł 4 Konwencji dotyczy określenia miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika.
Zgodnie z Komentarzem OECD, ośrodek interesów życiowych obejmuje powiązania osobiste i ekonomiczne, w tym stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, a także miejsce prowadzonej działalności gospodarczej i miejsce, z którego dana osoba zarządza swoim majątkiem. Komentarz podkreśla, że wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, ze zwróceniem szczególnej uwagi na indywidualne postępowanie danej osoby. Niewątpliwie ocena tych okoliczności będzie zawierała elementy subiektywne, lecz dysponując odpowiednią, możliwie pełną wiedzą na temat stanu faktycznego dotyczącego podatnika, można znacznie zobiektywizować tę ocenę.
Na podstawie znanego stanu faktycznego można dokonać próby stwierdzenia, z którym państwem - przy istnieniu tzw. ogniska domowego w obu państwach, których rezydentem dla celów podatkowych może być podatnik - podatnik ten posiada ściślejsze powiązania osobiste i ekonomiczne. Przesłankami tymi może być fakt posiadania w danym państwie najbliższej rodziny, względnie krewnych i znajomych oraz utrzymywania z tymi osobami bieżących kontaktów, fakt zatrudnienia na podstawie trwałego stosunku prawnego w danym państwie, względnie prowadzenia tam działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach innego podmiotu, objęcie danej osoby w tym państwie ubezpieczeniem społecznym, emerytalnym, rentowym lub innym - o trwałym charakterze, udział tej osoby w lokalnych przedsięwzięciach o charakterze społecznym, kulturalnym lub politycznym, np. członkostwo w organizacjach lub stowarzyszeniach działających w danym państwie. Dodatkowym kryterium może być posiadanie w danym państwie majątku, w szczególności majątku nieruchomego. Jeżeli tego rodzaju więzi z drugim państwem będą jednocześnie w sposób zauważalny słabsze, to porównanie wskaże na fakt istnienia ośrodka interesów życiowych w tym pierwszym państwie.