Poza dwustronnymi lub wielostronnymi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania aktami prawnymi UE i wewnętrznym prawem podatkowym poszczególnych państw istotny wpływ na kształt międzynarodowego prawa podatkowego ma również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS). Do znanych orzeczeń należy m.in. wyrok ETS z 21 września 1999 r. w tzw. sprawie Saint-Gobain (S-G). Jakie znaczenie ma ten wyrok?
Cytowana sprawa dotyczyła kwestii nierównego traktowania spółek zależnych mających siedzibę w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej niż spółka macierzysta - w porównaniu z traktowaniem zagranicznych oddziałów spółki macierzystej.
W konkretnym przypadku francuskiej spółki produkcyjnej S-G kwestią sporną było to, czy oddziały S-G działające w Niemczech i stanowiące tam tzw. zakłady (permanent establishment) macierzystej spółki S-G mogą korzystać ze zwolnień podatkowych dotyczących dywidend otrzymywanych od innych położonych za granicą spółek z grupy S-G. W ocenie niemieckich władz podatkowych zwolnienia te przysługiwały jedynie spółkom będącym niemieckimi rezydentami podatkowymi, ale nie przysługiwały położonym na terenie Niemiec zakładom spółek zagranicznych, gdyż te nie były niemieckimi rezydentami podatkowymi. W konsekwencji, w ocenie S-G, nastąpiło zjawisko dyskryminacji podatników ze względu na położenie ich siedziby, a więc zjawisko nierównego traktowania podmiotów zagranicznych w stosunku do podatników krajowych. Problem prawny, który musiał zostać rozstrzygnięty przez ETS, dotyczył więc - co do zasady - tej samej wątpliwości występującej w przypadku omawianej niedawno tzw. sprawy Marks & Spencer z 2005 roku, a więc wykładni prawa do swobody prowadzenia działalności gospodarczej rezydentów jednego z państw członkowskich UE na terytorium innego państwa członkowskiego, a zatem art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Traktat Rzymski), czyli zakazu dyskryminacji podatników ze względu na położenie ich siedziby oraz art. 48 tego Traktatu dotyczącego swobody wyboru przez przedsiębiorcę formy działalności.
W sprawie Saint-Gobain ETS orzekł, że przepisy prawa krajowego, które przyznają określone korzyści podatkowe spółkom zależnym zagranicznych spółek macierzystych, lecz odmawiają analogicznych korzyści podatkowych położonym na terenie danego państwa oddziałom zagranicznych spółek macierzystych, są sprzeczne z art. 43 Traktatu Rzymskiego, czyli z prawem do swobody prowadzenia działalności gospodarczej, i art. 48 tego Traktatu, czyli z prawem wyboru formy działalności.
dr JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW