Wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny skierował pytanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie opodatkowania pożyczek udzielonych przez wspólników spółce kapitałowej przed wejściem Polski do Unii Europejskiej.
Pytania prejudycjalne (wstępne) w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym to duża rzadkość. Do tej pory NSA wystąpił do ETS tylko jeden raz, w sprawie VAT. Wczoraj NSA postanowił zadać pytanie po raz drugi, a sprawa również dotyczy podatków.
Kwestia, na tle której powstały wątpliwości, dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku ze zdarzeniami sprzed i po akcesji.
Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jeszcze przed wejściem Polski do Unii Europejskiej udzielili spółce pożyczki. Od umowy zapłacono podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Już po 1 maja 2004 r. wspólnicy dokonali konwersji pożyczki w celu podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Od tej operacji również został zapłacony podatek. Jednak wkrótce po tym spółka wystąpiła do organów podatkowych o zwrot podatku zapłaconego od konwersji. Powołując się na przepisy unijne, spółka uznała, że podatek od czynności cywilnoprawnych powinna zapłacić tylko raz.
Fiskus odmówił zwrotu nadpłaty, a sąd administracyjny I instancji oddalił skargę spółki. W ocenie WSA pożyczka była udzielona przed akcesją. Nie można więc mówić, że podatek został zapłacony nienależnie.

NSA pytanie wstępne

Spółka skierowała sprawę do NSA. W skardze kasacyjnej jej pełnomocnicy przekonywali, że spółka niesłusznie zapłaciła dwa razy podatek. Powołując się na zasady obowiązujące w UE, skarżąca zarzuciła, że Polska źle implementowała Dyrektywę 69/335/EWG. Choć w ocenie pełnomocników spółki prawo wspólnotowe w tym zakresie jest jasne, NSA postanowił jednak skierować pytanie do ETS.
Sąd zapytał, czy w świetle prawa wspólnotowego (w szczególności Dyrektywy 69), nakładając podatek kapitałowy (w przypadku Polski - PCC) na operację podwyższenia kapitału, organy podatkowe muszą uwzględnić operacje dotyczące tego samego składnika kapitału, który podlegał opodatkowaniu przed akcesją. Inaczej mówiąc, czy przy wymiarze podatku przy konwersji pożyczek po akcesji fiskus powinien uwzględnić fakt zapłacenia przez spółkę podatku od pożyczki udzielonej przed akcesją. W ocenie NSA prawo wspólnotowe w tym zakresie nie jest jasne. Dyrektywa 69 nie wskazuje wprost, jak rozstrzygnąć sytuację, gdy pożyczki zostały udzielone przed akcesją, a ich konwersja nastąpiła po akcesji. Nie rozstrzyga tego też jednoznacznie orzecznictwo ETS. Dlatego NSA musiał zawiesić postępowanie w sprawie i wystąpić do Trybunału.

Bardzo dobra praktyka

Aktywność sądów administracyjnych, w tym również NSA, w zakresie pytań prejudycjalnych eksperci oceniają bardzo pozytywnie.
- Skierowanie przez NSA zapytania do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości to przede wszystkim kolejny wyraźny sygnał do wszystkich składów orzekających sądów administracyjnych, że prawo europejskie jest częścią naszego porządku prawnego i musi być brane pod uwagę przy rozstrzyganiu wewnętrznych sporów podatkowych - podkreśla Dariusz Malinowski, doradca podatkowy z KPMG.
Jak podkreśla Rafał Olesiński, adwokat z kancelarii Rafał Olesiński, intencją składu pytającego jest rozstrzygnięcie zagadnienia dotyczącego podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (PCC pobranego w Polsce przed akcesją i ponownie po akcesji). W konsekwencji w jego ocenie pytanie będzie pośrednio dotyczyło zakresu obowiązywania prawa wspólnotowego w czasie, tj. przed i po akcesji.

Ważne orzeczenie

Kierując pytanie do ETS, sąd kasacyjny poruszył istotne dla obrotu gospodarczego kwestie.
- Ewentualne wydanie orzeczenia prejudycjalnego przez ETS wskaże kierunek orzecznictwa co do kilku spornych zagadnień, zarówno dla sądów krajowych w Polsce, jak i innych krajach członkowskich - uważa Rafał Olesiński. W jego ocenie ze szczególną uwagą należy oczekiwać na ewentualne orzeczenie w zakresie obowiązywania prawa w czasie, bowiem sprawa ta jest przedmiotem wielu sporów zawisłych w sądach administracyjnych w Polsce.
Jednak co do meritum sprawy Dariusz Malinowski ma wątpliwości, czy racja leży po stronie skarżącego.
- Przede wszystkim mamy do czynienia z sytuacją, gdzie pożyczka została udzielona, a następnie opodatkowana PCC przed akcesją Polski do UE - podkreśla ekspert.
Pełnomocnik skarżącej spółki Nina Półtorak, radca prawny z Ernst & Young, zauważa, że stan faktyczny sprawy jest zdecydowanie odmienny od tego, w stosunku do którego ETS odmówił udzielenia odpowiedzi (sprawa Ceramiki Paradyż C-168/06), tj. gdy stan faktyczny dotyczył okresu, kiedy Polska nie była jeszcze członkiem UE. Obecna sprawa dotyczy opodatkowania czynności dokonanej już po przystąpieniu Polski do UE.
Również Nina Półtorak nie ma wątpliwości, że rozstrzygnięcie ETS będzie miało znaczenie także w odniesieniu do przyszłych spraw, bowiem w projekcie nowelizacji ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nadal nie przewiduje się w przypadku konwersji pożyczek na kapitał zakładowy mechanizmów pozwalających odliczyć od podstawy opodatkowania wartości kapitału, od którego podatek został zapłacony jeszcze przed akcesją Polski do Unii Europejskiej.
Sygn. akt II FSK 591/07
Kompetencje Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości / DGP