Trwa ostra dyskusja nad koniecznością obniżenia akcyzy na paliwa w Polsce. Eksperci są przeciwni manipulowaniu cenami za pomocą podatków. Polska ze swoimi stawkami akcyzy na paliwa plasuje się w Unii na średnim poziomie.
ANALIZA
Wotum nieufności wobec ministra finansów Jacka Rostowskiego zgłosiło wczoraj PIS. To konsekwencja twardego stanowiska resortu, że stawki akcyzy na paliwa nie będą obniżane. Zdaniem MF obniżka akcyzy nie przyniesie zamierzonych efektów. Na taki ruch nie pozwalają również zbyt niskie wpływy z tego podatku w tym roku.
Zdaniem specjalistów manipulowanie cenami za pomocą ruchów w podatkach to bardzo zła praktyka. Co gorsza, nie przyniesie zamierzonych efektów, czyli obniżki cen paliw.

Stawka kwotowa podatku

Stawki akcyzy na LPG (autogaz) i paliwa silnikowe do samochodów są stawkami kwotowymi, czyli są ustalone w określonej wysokości w stosunku do 1000 l (danej jednostki wyrobu, w przypadku paliw). Oznacza to - jak tłumaczy Marcin Zimny, prawnik z CMS Cameron McKenna - że kwota akcyzy zawarta w cenie paliw jest stała, tj. niezależna od wzrostów czy też spadków cen paliw.
- Co do zasady państwa członkowskie, w tym Polska, są zobowiązane do przestrzegania minimalnych stawek akcyzy na LPG i paliwa silnikowe określonych w przepisach wspólnych - ostrzega Marcin Zimny.
Podaje jednocześnie, że zgodnie z przepisami dyrektywy energetycznej minimalna stawka akcyzy wynosi: 421 euro na 1000 l w przypadku benzyny ołowiowej (w Polsce akcyza wynosi 1747 zł/1000 l); 359 euro na 1000 l w przypadku benzyny bezołowiowej (w Polsce akcyza wynosi 1565 zł/1000 l); 302 euro na 1000 l w przypadku oleju napędowego (w Polsce akcyza wynosi 1180 zł/1000 l, 1099 zł/ 1000 l albo 1048 zł/1000 l w zależności od zawartości siarki); 125 euro na 1000 l w przypadku LPG (w Polsce akcyza wynosi 695 zł/1000 kg).
Stawki akcyzy w Polsce zarówno na benzynę ołowiową, jak i bezołowiową nie są znacznie wyższe od stawek minimalnych wyznaczonych przepisami prawa wspólnotowego. Porównując natomiast stawki akcyzy obowiązujące w Polsce na te wyroby z obowiązującymi w innych państwach członkowskich, można uznać, że mieszczą się one w średniej.
- Na przykład stawka akcyzy na benzynę bezołowiową wynosi na Litwie ok. 323 euro, podczas gdy w Wielkiej Brytanii ok. 722 euro - argumentuje Marcin Zimny.
Wskazuje, że w przypadku oleju napędowego stawki akcyzy w Polsce są zbliżone do stawek minimalnych i równocześnie są jednymi z niższych w UE. Natomiast stawka akcyzy w Polsce na LPG znacznie odbiega od stawki minimalnej oraz jest jedną z wyższych w UE. Choć np. w Danii stawka wynosi nawet ok. 475 euro, a w Wielkiej Brytanii - ok. 236 euro.
Należy pamiętać, że poziom opodatkowania akcyzą paliw silnikowych i LPG był ustalany w Polsce przy słabszej złotówce.
- Wraz z umacnianiem złotówki poziom opodatkowania wzrasta w porównaniu do innych państw UE - dodaje ekspert CMS Cameron McKenna.
Zauważa też, że dokonując oceny oraz porównania poziomów opodatkowania akcyzą LPG i paliw silnikowych w Polsce na tle innych państw członkowskich trzeba pamiętać, że w Polsce wyroby te podlegają opłacie paliwowej, która wynosi 105 zł na tonę paliwa lub gazu.

Średni poziom europejski

Aktem prawnym kompleksowo regulującym stawki akcyzy na paliwa silnikowe i gaz LPG na poziomie UE jest Dyrektywa Rady 2003/96/WE z 27 października 2003 r., jednak stawki akcyzy tam zamieszczone są stawkami minimalnymi.
Według Krzysztofa Ścipienia, starszego asystenta podatkowego w BDO Numerica, stawka akcyzy na paliwa silnikowe w Polsce na tle innych państw członkowskich kształtuje się na przeciętnym poziomie, z wyjątkiem LPG, gdzie jesteśmy w czołówce państw, które mają najwyższą stawkę.
Warto przypomnieć, że Ministerstwo Finansów planuje wzrost stawki akcyzy na gaz LPG do 1100 zł na 1000 kg, co przełoży się na wzrost ceny jednego litra aż o 23 grosze netto. Stawka akcyzy na benzyny silnikowe ma pozostać na dotychczasowym poziomie.
- W takiej sytuacji stawka akcyzy na LPG w Polsce będzie najwyższą w Europie zaraz po Danii - komentuje Krzysztof Ścipień.

Średnie zarobki

Powszechna jest opinia, że w Polsce podatek akcyzowy obciążający paliwa jest bardzo wysoki. Agnieszka Poręba, konsultant w Accreo Taxand wskazuje, że obecnie ok. 35 proc. ceny litra benzyny bądź oleju napędowego stanowi akcyza. Jednak porównując poziom opodatkowania paliw akcyzą w państwach unijnych, Polska wcale nie znajduje się wśród państw stosujących najwyższą stawkę podatku.
- Według raportu opublikowanego przez Komisję Europejską, najwyższa stawka akcyzy na benzynę bezołowiową obowiązuje w Wielkiej Brytanii i wynosi około 722 euro. Dla porównania w Polsce stawka akcyzy w przeliczeniu na euro wynosi około 437 - wylicza Agnieszka Poręba.
Wskazuje też, że wśród naszych bałtyckich oraz południowych sąsiadów co do zasady paliwa obciążone są zdecydowanie niższą akcyzą. Przykładowo w Bułgarii stawka akcyzy dla benzyny bezołowiowej wynosi 350 euro, zaś na Litwie i Łotwie 323 euro.
Odmienną kwestią pozostaje poziom obciążenia akcyzą w stosunku do średniej zarobków. Mimo że wysokość średnich zarobków znacząco wzrosła w ostatnich latach, nadal jest zdecydowanie niższa od wysokości wynagrodzeń w państwach zachodnich.
- W konsekwencji wysokość akcyzy jest dla Polaków bardziej odczuwalna niż dla naszych zachodnich sąsiadów - wyjaśnia Agnieszka Poręba.

Mniejsze wpływy budżetowe

Marta Szafarowska, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, zwraca uwagę, że na podstawie dyrektywy energetycznej poszczególne państwa członkowskie UE są zobowiązane do stosowania stawek akcyzy na poziomach odpowiadających co najmniej minimalnym stawkom określonym w tej dyrektywie. Porównanie tych stawek minimalnych, określonych dla paliw i gazu, ze stawkami akcyzy obowiązującymi obecnie w Polsce daje podstawę, by stwierdzić, że zarówno w przypadku benzyny ołowiowej, jak i bezołowiowej i gazu, Polska stosuje stawki wyższe od stawek minimalnych. Istnieje więc pewien zakres, w ramach którego stawki te mogłyby ulec obniżeniu, i to nawet z uwzględnieniem faktu, że stawki akcyzy zostały w dyrektywie określone w euro, a do ich przeliczenia stosowany jest w ciągu całego roku kurs euro ogłoszony w październiku roku poprzedniego.
- Ten historyczny kurs euro istotnie odbiega od jego bieżącego poziomu, wprowadzając element usztywnienia stawek minimalnych na okres całego roku, a tym samym ograniczając zakres, w ramach którego stawki akcyzy mogłyby ulec obniżeniu. Biorąc pod uwagę rosnące ceny paliw, utrzymywanie wysokich stawek akcyzy może doprowadzić do efektywnego ograniczenia wpływów budżetowych - tłumaczy Marta Szafarowska.
Z drugiej strony - jak podkreśla Marta Szafarowska - zwyżka cen paliw jak na razie nie przełożyła się w sposób widoczny na ograniczenie w korzystaniu z samochodów. Poważnym impulsem do rozważenia obniżki stawek akcyzy powinien mieć natomiast wpływ rosnących cen paliw na poziom inflacji.
MINISTROWIE FINANSÓW O AKCYZIE
• Lipiec 2005 r. - JAROSŁAW NENEMAN (wiceminister)
Ministerstwo nie obniży akcyzy na paliwa, ponieważ budżetu nie stać na taką obniżkę (Średnia cena benzyny - 4,14 zł/litr)
• Wrzesień 2005 r. - MIROSŁAW GRONICKI
Obniżka akcyzy na benzynę o 25 gr/litr będzie obowiązywać do końca 2005 r.; (Średnia cena benzyny - ok. 4,5 zł/litr)
• Listopad 2005 r. - ZYTA GILOWSKA
Obniżona stawka akcyzy na paliwa będzie obowiązywać do końca 2006 r.; (Średnia cena benzyny - ok. 4,1 zł/litr)
• Styczeń 2007 r.- ZYTA GILOWSKA
Akcyza na benzynę wzrasta o 25 gr/litr. Stawka wraca do wysokości sprzed września 2005 r. (Średnia cena benzyny - ok. 3,6 zł/litr)
• Czerwiec 2007 r. - ZYTA GILOWSKA
Ministerstwo nie rozważa obniżenia akcyzy na paliwa ze względu na regulacje UE i ceny dolara amerykańskiego (Średnia cena benzyny - ok. 4,45 zł/litr)
• Czerwiec 2008 r.- JACEK ROSTOWSKI
Akcyza nie zostanie obniżona. Resort analizuje sytuację na rynku paliw, ale obniżka akcyzy nie gwarantuje spadku cen paliw (Średnia cena benzyny - ok. 4,6 zł/litr)