Przepisy o VAT dotyczące przypadków samorozliczania podatku przez podatnika (import usług, WNT, rozliczanie podatku przez nabywcę towaru) zawierają wiele nieścisłości i są powodem licznych nieprawidłowości przy rozliczaniach. Problemem jest określenie miejsca świadczenia nabywanych usług decydujące o wystąpieniu importu usług. Problemy sprawia też zdefiniowanie momentu powstania obowiązku podatkowego. Jakie podatnicy mają prawa do odliczania VAT przy samonaliczaniu podatku?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Do tej pory nie budził większych kontrowersji przypadek rozpoznania importu usług, WNT itp. w nieprawidłowym okresie. W takim przypadku organ podatkowy powinien po prostu przenieść zarówno podatek należny, jak i naliczony do prawidłowego okresu, co nie wiąże się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami w VAT (o ile oczywiście podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego).
Ostatnie orzeczenie ETS w sprawach połączonych C-95/07 i C-96/07 Ecotrade jest dla podatników jeszcze bardziej korzystne. Wyrok ten dotyczył podatnika nabywającego usługi transportowe, które nieprawidłowo uznawał on za zwolnione z VAT. Powinien rozliczyć ich nabycie za pomocą mechanizmu samorozliczenia (import usług). Organy podatkowe nakazały zapłatę podatku należnego, nie uwzględniając podatku naliczonego (którego podatnik nie wykazał w rejestrach VAT ani w deklaracji).
Mimo że Dyrektywa VAT upoważnia państwa członkowskie do określenia warunków formalnych, od spełnienia których uzależnione jest skorzystanie z prawa do odliczenia, ETS uznał, że nie można pozbawić podatnika prawa do odliczenia podatku. Warunki formalne, zdaniem ETS, powinny ograniczać się wyłączenie do zapobieżenia nadużyciom podatkowym, jeśli natomiast nadużyć takich nie było, sam fakt uchybienia warunków formalnych nie może pozbawiać podatników prawa do odliczenia podatku.
Prawo do odliczenia jest bowiem fundamentem funkcjonowania systemu VAT i może być ograniczone jedynie w absolutnie wyjątkowych przypadkach. Pomyłka podatnika, który błędnie zinterpretował przepisy i nieprawidłowo rozliczył daną transakcję, nie są wystarczającą przesłanką odmowy prawa do odliczenia podatku.
Wyrok ten ma znaczenie dla podatników polskich, daje im dużo większy komfort - nawet w przypadku błędnego samorozliczenia podatku podatnik nie straci prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wnioski płynące z tego orzeczenia mają charakter uniwersalny i mogą być pomocne we wszelkich innych sprawach dotyczących odliczania podatku naliczonego. Wyrok ten dotyczy pomyłki podatnika - jego konkluzji nie można zatem stosować do przypadków, gdy brak rozliczenia podatku wynika po prostu z zaniechania podatnika.