Odziedziczyłem nieruchomość rolną wchodzącą w skład gospodarstwa rolnego, gdy byłem rolnikiem. Zamierzam sprzedać teraz kilka działek pod zabudowę. Czy powinienem płacić VAT, gdy gruntu rolnego nie nabyłem w celu podziału i sprzedaży z zyskiem?

Paweł Sylwestrzak
ekspert podatkowy, zespół doradztwa podatkowego, kancelaria Salans
Nie
Sprzedaż kilku działek stanowiących majątek osobisty podatnika nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednak niejednoznaczne przepisy ustawy o VAT nie gwarantują, że organy podatkowe będą dokonywały korzystnych dla podatnika interpretacji w tym zakresie.
W świetle art. 2 pkt 6 oraz art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż gruntu stanowi dostawę towarów. Jest to sytuacja odmienna niż występująca pod rządami ustawy o VAT z 1993 roku, gdzie grunt nie był uważany za towar. W związku z powyższym, dla uznania czy w danym przypadku sprzedaż gruntów podlega opodatkowaniu VAT jako dostawa towarów, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy osoba dokonująca sprzedaży gruntu jest podatnikiem VAT z tytułu tej czynności.
Zgodnie z art. 15 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Ustawa o VAT wprowadza własną definicję działalności gospodarczej - jest nią wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza w ustawie o VAT została więc określona szerzej niż w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Oznacza to, że podatnikami VAT mogą być potencjalnie także osoby, które formalnie nie prowadzą zarejestrowanej działalności gospodarczej. Powstaje więc pytanie: czy sprzedaż działek rolnych stanowiących majątek osobisty podatnika może być uznana za prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.
Zgodnie z poglądem prezentowanym dotychczas przez organy podatkowe, dla uznania, czy konkretna sprzedaż gruntu miała miejsce w ramach prowadzonej działalności gospodarczej należy badać, czy intencją osoby dokonującej tej czynności było dokonywanie jej wielokrotnie. W sytuacji, w której planowana jest sprzedaż kilku działek przeznaczonych pod zabudowę, organy podatkowe przyjmowały z reguły, że dostawa działek będzie miała charakter powtarzalny, a więc sprzedawca będzie działał z zamiarem dokonywania dostaw działek w sposób częstotliwy. W takiej sytuacji organy podatkowe uznawały, że już sprzedaż pierwszej działki gruntu ma miejsce w ramach działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu VAT. Dodatkowo, zdaniem organów podatkowych, o zamiarze sprzedawania działek w sposób częstotliwy świadczą także czynności przygotowawcze podejmowane przez sprzedających, takie jak starania o przekwalifikowanie gruntu czy o podział działek, doprowadzenie do każdej z działek drogi i mediów.
W ostatnim okresie powyższe, niekorzystne dla sprzedających, podejście organów podatkowych zaczyna ulegać zmianie pod wpływem orzecznictwa sądów administracyjnych, które dokonują oceny pojęcia działalność gospodarcza, zarówno na podstawie ustawy o VAT, jak i VI Dyrektywy (obecnie Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej). Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 stycznia 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 3885/06) stwierdzono, iż nie można uznać za działalność gospodarczą sprzedaży kilku działek budowlanych, jeżeli działki te stanowią majątek osobisty sprzedającego i nie służą prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 2 zdanie 2 VI Dyrektywy, za działalność gospodarczą uznaje się wykorzystywanie majątku rzeczowego i wartości niematerialnych i prawnych w celu uzyskiwania z tego tytułu stałego dochodu. Tymczasem, zdaniem sądu, sprzedaż kilku lub nawet kilkunastu działek z natury rzeczy nie wiąże się z uzyskiwaniem stałego dochodu. Uzyskiwanie stałego dochodu ma miejsce w przypadku podmiotów profesjonalnych, prowadzących działalność gospodarczą.
Istnieją argumenty, aby twierdzić, że sprzedaż kilku działek stanowiących majątek osobisty podatnika nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednakże, wobec niejednoznacznych postanowień polskiej ustawy o VAT, ukształtowanie się korzystnej linii orzecznictwa sądowego nie gwarantuje jeszcze, że organy podatkowe będą dokonywały korzystnych dla podatnika interpretacji. Tym niemniej pojawiają się już interpretacje wydane w oparciu o wyroki sądów administracyjnych. Przykładowo, dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Ciechanowie w korzystnej dla podatnika decyzji z 15 marca 2007 r. (nr 1461/Dci-II/443-41/07/SG) powołał się wprost na orzecznictwo sądów administracyjnych.
(EW)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 2 pkt 6 oraz art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).