Tylko do końca 2007 roku możemy stosować zerową stawkę VAT na książki i czasopisma specjalistyczne Unia Europejska chce przedłużyć okresy przejściowe uprawniające do stosowania niższych stawek podatkowych Jeśli nie zostaną zmienione przepisy wspólnotowe, od początku 2008 roku ceny książek mogą wzrosnąć nawet o 10 proc.

  • Tylko do końca 2007 roku możemy stosować zerową stawkę VAT na książki i czasopisma specjalistyczne
  • Unia Europejska chce przedłużyć okresy przejściowe uprawniające do stosowania niższych stawek podatkowych
  • Jeśli nie zostaną zmienione przepisy wspólnotowe, od początku 2008 roku ceny książek mogą wzrosnąć nawet o 10 proc.
ANALIZA
Polska do 31 grudnia 2007 r. wynegocjowała z Unią Europejską okres przejściowy dla stosowania preferencyjnej, zerowej stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne. Mimo że Komisja Europejska przygotowała projekt w sprawie przedłużenia wszystkich okresów przejściowych, który popiera polski resort finansów, szanse na wydłużenie tych okresów są jednak niewielkie.
- Zgoda tylko polskiego Ministerstwa Finansów niewiele da w kwestii zmian podatkowych w Unii Europejskiej. VAT jest podatkiem zharmonizowanym w ramach Wspólnoty. Zmiany w jego systemie wymagają jednomyślnej zgody wszystkich członków UE - wyjaśnił nam Jakub Lutyk, rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów.
A o taką zgodę trudno. Jak dowiedzieliśmy się nieoficjalnie, największymi przeciwnikami, jeśli chodzi o przedłużenie okresów przejściowych, w tym dla stosowania zerowej stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne są Dania, Austria i Niemcy. Co weto tych państw oznacza dla Polski?
Od 1 stycznia 2008 r. stawka VAT na książki i czasopisma wzrośnie do 7 proc. W konsekwencji należy spodziewać się też wzrostu cen tych produktów. To z kolei może przełożyć się na zmniejszenie - i tak niskiego w Polsce - poziomu czytelnictwa.
Wyższa stawka VAT
Kwestie związane z podatkiem od towarów i usług regulowane są w państwach Unii Europejskiej dyrektywą VAT. Wysokość podatku na książki i czasopisma była przedmiotem negocjacji w tym zakresie podczas starań Polski o członkostwo w UE. W 2002 roku zamknięto rozdział negocjacyjny Podatki. Uzgodniono, że 0-proc. stawka VAT na książki będzie obowiązywała do 31 grudnia 2007 r. Znalazło to wyraz w aneksie do Traktatu Akcesyjnego z UE. Załącznik H do VI Dyrektywy VAT stanowi, że książki i czasopisma mogą być opodatkowane obniżoną stawką obowiązującą w danym państwie, nie mniejszą niż 5 proc. (w przypadku Polski jest to 7 proc.).
Bartosz Bogdański, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, wyjaśnił w rozmowie z nami, że jedną z preferencji podatkowych, które najprawdopodobniej przestaną obowiązywać począwszy od 1 stycznia 2008 r., jest właśnie zerowa stawka VAT na książki i czasopisma specjalistyczne.
- Możliwość stosowania preferencyjnej stawki na dostawę niektórych książek i periodyków specjalistycznych wygasa 31 grudnia 2007 r. Dlatego też od początku 2008 roku najprawdopodobniej będzie obowiązywała stawka 7 proc. zgodnie z obecnym brzmieniem załącznika nr 3 do ustawy podatku od towarów i usług. Zasady stosowania obniżonej stawki będą zgodne z przepisami Dyrektywy 2006/112/WE, która dopuszcza stosowanie obniżonej stawki VAT na dostawę książek oraz czasopism z wyjątkiem materiałów, które w całości lub przeważającej mierze służą celom reklamowym - argumentował Bartosz Bogdański.
Wzrost cen nieunikniony
Andrzej Pośniak, prawnik z Kancelarii CMS Cameron McKenna zwrócił uwagę na fakt, że na podstawie Traktatu Akcesyjnego, jako odstępstwo od art. 12 (3) (a) VI Dyrektywy, Polska jest uprawniona do stosowania stawki 0 proc. na określone książki i czasopisma specjalistyczne. Znalazło to swój wyraz w art. 146 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Konsekwencją upływu terminu przewidzianego w ustawie będzie obowiązek stosowania do omawianych książek i czasopism od 1 stycznia 2008 r. przewidzianej dla tego typu towarów 7-proc. stawki VAT. W efekcie, należy spodziewać się odpowiedniego wzrostu cen książek i czasopism specjalistycznych.
- Mając na względzie fakt, że preferencyjna stawka 0 proc. wynikała z uprawnienia nadanego Polsce w Traktacie Akcesyjnym, ewentualne przedłużenie jej stosowania wymagałoby odpowiednich uzgodnień z Komisją Europejską oraz Radą - dodał Andrzej Pośniak.
Postulaty wydawców
Wzrost VAT na książki nie cieszy wydawców, którzy od dłuższego czasu starają się czynnie uczestniczyć w pracach nad przedłużeniem możliwości stosowania zerowej stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne. Polskie Towarzystwo Wydawców Książek 26 marca 2007 r. podjęło uchwałę w tym zakresie, wskazując w niej m.in., że za utrzymaniem w Polsce bezterminowo zerowej stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne przemawia interes społeczny i korzyść dla tzw. konsumentów końcowych.
Z badań przeprowadzonych w Szwecji wynika, że podwyższenie stawki VAT o określony procent powoduje spadek zakupów książek o ten sam procent, podczas gdy jej obniżenie powoduje proporcjonalny wzrost zakupów.
- Tak więc podwyższenie stawki VAT z jednej strony wpłynie na obniżenie poziomu czytelnictwa, utrudniając zakupy indywidualne i zaopatrywanie bibliotek, ale także grozi upadkiem niewielkich wydawnictw i redakcji skupionych na wydawaniu publikacji o wysokim poziomie artystycznym, naukowym i edytorskim. Podwyższenie stawki VAT stanowi zatem bezpośrednie zagrożenie dla kultury polskiej. Opierając się na doświadczeniach innych krajów, można oczekiwać, że wprowadzenie od stycznia 2008 roku 7-proc. stawki VAT spowoduje sięgające nawet do 10 proc. podwyższenie ceny książek, a w konsekwencji dalsze obniżenie poziomu czytelnictwa, a takie negatywne zjawiska miały miejsce w innych krajach - czytamy w uchwale zarządu głównego PTWK.
Protest przeciwko podwyższeniu VAT na książki i czasopisma specjalistyczne wyraziło także w kwietniu 2007 r. 11 organizacji pozarządowych działających w środowisku książki.
Warto podkreślić, że nie tylko dla Polski zerowy VAT na książki jest ważny. Niższe stawki tego podatku na sprzedaż książek i czasopism specjalistycznych obowiązują również w innych krajach Wspólnoty. W ostatnich latach można zaobserwować nawet tendencję do ich redukcji w państwach stosujących dotychczas wyższe stawki, np. Szwecja z 25 na 6 proc.; Estonia z 18 do 5 proc. W Wielkiej Brytanii i Irlandii nadal obowiązuje zerowa stawka VAT na książki, mimo że kraje te przeznaczają olbrzymie kwoty na promocję książek i czytelnictwa.
Zmian muszą chcieć wszyscy
Obecnie w Unii trwają prace nad nowym kształtem VAT. Od wyników tych negocjacji zależeć będzie wysokość stawki tego podatku na książki i czasopisma w Polsce po 31 grudnia 2007 r.
Potwierdza to Paweł Satkiewicz, doradca podatkowy współpracujący z Baker & McKenzie. Stawka VAT w wysokości 0 proc. obowiązująca do 31 grudnia 2007 r. dla dostaw krajowych, oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia książek oraz czasopism specjalistycznych, a także importu drukowanych książek, broszur i czasopism specjalistycznych jest rezultatem negocjacji akcesyjnych Polski. Wskazane publikacje od 2008 roku objęte zostaną stawką VAT obniżoną 7-proc.
- Nie pomogły protesty środowisk wydawniczych, wizje obniżenia poziomu czytelnictwa oraz zapowiedzi Ministerstw Finansów i Ministerstwa Kultury, że zostanie uczynione wszystko, aby stawkę zerową utrzymać. Taka sytuacja mogłaby mieć miejsce wyłącznie w przypadku zmiany brzmienia art. 128 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, co wymaga długotrwałej procedury legislacyjnej. Wzrost stawki z pewnością spowoduje wzrost cen książek i prasy specjalistycznej, zatem warto rozpocząć większe starania o powrót do stawki 0 proc. w przyszłości - podsumował Paweł Satkiewicz.
POSTULUJEMY
Ministerstwo Finansów powinno aktywnie uczestniczyć w pracach Unii Europejskiej dotyczących możliwości przedłużenia okresu dla stosowania 0-proc. stawki VAT na książki i czasopisma specjalistyczne.
Liczba osób czytających zmniejszyła się w Polsce z 58 proc. w roku 2005 do 50 proc. w 2006 roku. W przypadku prasy liczba sprzedanych gazet spadła o 15 proc.
EWA MATYSZEWSKA
Opodatkowanie książek i czasopism specjalistycznych / DGP
Wiceminister finansów Jacek Dominik jest zwolennikiem przedłużenia możliwości stosowania 0-proc. stawki VAT na książki i czasopisma / DGP