Oprócz świadczenia urlopowego, które należy wypłacać obowiązkowo, nauczyciele mają prawo do innych świadczeń z ZFŚS. Oczywiscie mogą to być także świadczenia związane z wypoczynkiem, ale wynikające z regulacji wewnątrzzakładowych. Chodzi tu m.in. o dofinansowanie wypoczynku zorganizowanego indywidualnie, dopłaty do wypoczynku zorganizowanego dzieci i młodzieży.
Szkoła wypłaca nauczycielom świadczenia urlopowe ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jak ująć w ewidencji księgowej przypis oraz wypłatę tego świadczenia?
Do 31 sierpnia każdego roku trzeba wypłacić nauczycielowi świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS). Zostało to uregulowane w przepisach Karty nauczyciela i zgodnie z art. 53 to świadczenie po prostu się nauczycielowi należy.

Wysokość

Nowa wysokość podstawy służącej do wyliczenia odpisu na ZFŚS w 2020 r. wynika z art. 4 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2020 r., która została opublikowana 20 lutego. Zgodnie z nią odpis dla pracowników trzeba naliczyć od kwoty bazowej stanowiącej przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2018 r. – 4134,02 zł. Jest to więc kwota wyższa niż dwie kwoty bazowe stosowane w 2019 r. Odpis podstawowy na pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach pracy wynosi 1550,26 zł. Zaś na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze (w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych) wynosi 2067,01 zł.
Dlatego w 2020 r. wysokość świadczenia urlopowego przypadająca na jednego zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nauczyciela, pozostającego w stosunku pracy przez cały rok szkolny, w zależności od charakteru pracy wynosi 1550,26 zł lub 2067,01 zł. Wysokość tego świadczenia otrzymywanego przez nauczyciela ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (określonego w umowie o pracę lub akcie mianowania) i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym. W przypadku nauczycieli okres zatrudnienia liczony jest od 1 września poprzedniego roku kalendarzowego do 31 sierpnia roku bieżącego. Nauczyciel otrzyma świadczenie urlopowe w niższej wysokości, jeśli był zatrudniony przez okres krótszy niż rok szkolny lub w niepełnym wymiarze zajęć. Generalnie wszyscy nauczyciele pozostający w danym roku szkolnym w stosunku pracy powinni otrzymać świadczenie urlopowe. Jedyny warunek, jaki muszą spełnić, to pozostawanie w zatrudnieniu w danym roku szkolnym. [ramka 1]

Ramka 1

Procedura postępowania
Wysokość świadczenia urlopowego proporcjonalnie do okresu zatrudnienia w danym roku szkolnym ustala się w następujący sposób.
Krok 1. Sprawdzamy, ile wynosi świadczenie
W 2020 r. wysokość świadczenia urlopowego przypadająca na jednego zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nauczyciela, pozostającego w stosunku pracy przez cały rok szkolny, w zależności od charakteru pracy wynosi 1550,26 zł lub 2067,01 zł.
Krok 2. Ustalamy wysokość świadczenia proporcjonalnie do okresu zatrudnienia w danym roku szkolnym. Kwotę świadczenia dzielimy przez 12 (rok szkolny trwa 12 miesięcy – od 1 września do 31 sierpnia następnego roku). Wynik mnożymy przez liczbę miesięcy, w których istniał stosunek pracy z nauczycielem (wlicza się również okresy ferii letnich i zimowych).
Krok 3. Ustalamy PIT od świadczenia.

Kto dostanie…

Prawo do tego świadczenia mają zarówno nauczyciele czynni zawodowo (pracujący, w tym przebywający na urlopach macierzyńskich), jak i przebywający na urlopach wychowawczych oraz na urlopach udzielanych dla poratowania zdrowia. W tych okresach nauczyciel zachowuje prawo do świadczeń pracowniczych. Świadczenie urlopowe przysługuje m.in. nauczycielom:
  • pracującym w szkole,
  • korzystającym z urlopów macierzyńskich, wychowawczych,
  • przebywającym na urlopach udzielanych dla poratowania zdrowia,
  • zatrudnionym również w innych szkołach (otrzymają oni świadczenie we wszystkich miejscach pracy).
Specyfiką świadczenia jest też to, że przysługuje ono również nauczycielom emerytom, jeśli oprócz pobierania emerytury świadczą pracę, oraz nauczycielom pracującym w kilku szkołach – w każdej szkole proporcjonalnie do przepracowanego okresu i wymiaru etatu.

…a kto nie otrzyma

Świadczenie urlopowe nie przysługuje m.in. nauczycielom:
  • będącym emerytami (rencistami) danej szkoły, którzy nie świadczą pracy (mogą oni korzystać ze środków ZFŚS funkcjonującego w szkole, z której odeszli na emeryturę lub rentę);
  • zawieszonym w obowiązkach – świadczenie nie przysługuje za okres zawieszenia w razie tymczasowego aresztowania lub pozbawienia wolności w związku z postępowaniem karnym albo przeciwko którym wszczęto postępowanie karne, lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego (art. 83 ust. 1, 1a i 2 Karty nauczyciela); jeżeli postępowanie dyscyplinarne (karne) zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy lub wydaniem orzeczenia albo wyroku uniewinniającego, to okres zawieszenia należy wliczyć do okresu uprawniającego do świadczenia urlopowego, za taki okres zawieszenia trzeba wypłacić świadczenie urlopowe;
  • mającym mandat posła lub senatora (poseł lub senator pozostający w stosunku pracy otrzymuje urlop bezpłatny na swój wniosek).
Ponadto warto pamiętać, że pracownikom niepedagogicznym zatrudnionym w szkole świadczenie urlopowe nie przysługuje. Mogą oni korzystać ze środków ZFŚS funkcjonującego w zatrudniającej ich szkole. Nie otrzyma go również osoba zatrudniona w szkole na podstawie art. 7 ustawy o systemie oświaty. Pracownik taki nie jest objęty przepisami Karty nauczyciela, może jedynie korzystać ze środków ZFŚS.

PIT

Jest to jedyne świadczenie, które nie jest uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej czy materialnej nauczyciela. Dlatego nie ma tu zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT. Pracodawca jest obowiązany obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Świadczenie urlopowe w wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego nie podlega za to oskładkowaniu na ZUS i nie jest naliczana od niego składka zdrowotna.

Inne uprawnienia

Oprócz świadczenia urlopowego, które należy wypłacać obowiązkowo, nauczyciele mają prawo do innych świadczeń z ZFŚS. Oczywiscie mogą to być także świadczenia związane z wypoczynkiem, ale wynikające z regulacji wewnątrzzakładowych. Chodzi tu m.in. o dofinansowanie wypoczynku zorganizowanego indywidualnie, dopłaty do wypoczynku zorganizowanego dzieci i młodzieży. To waśnie z regulaminu ZFŚS funkcjonującego w danej szkole powinien wynikać zakres świadczeń wypłacanych jej pracownikom. Trzeba jednak spełnić warunek, jakim jest kryterium socjalne. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. I to regulamin funduszu powinien zawierać szczegółowe regulacje w tym zakresie.

Na kontach

Przy ewidencji świadczenia urlopowego dla nauczycieli można mieć dylemat, czy stosować konto 231, czy konto 234. Świadczenie urlopowe nie jest wynagrodzeniem. Jednak oba warianty są dopuszczalne. Tak naprawdę wszystko zależy od tego, jakie rozwiązania zawiera polityka rachunkowości danej jednostki. Część szkół dokonuje ewidencji na koncie 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” i nie jest to błąd. Robią tak dlatego, że świadczenie urlopowe jest opodatkowane, sporządzana jest do niego lista płac, jest obligatoryjne, a nie fakultatywne jak w przypadku pozostałych świadczeń socjalnych. Przypomnijmy, że konto 231 służy do ewidencji rozrachunków z pracownikami i innymi osobami fizycznymi z tytułu wypłat pieniężnych i świadczeń rzeczowych zaliczonych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do wynagrodzeń, a w szczególności należności za pracę wykonywaną na podstawie stosunku pracy, umowy-zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej i innych umów zgodnie z odrębnymi przepisami. Jednak świadczenie urlopowe nauczycieli, mimo że nie stanowi wynagrodzenia, jest ściśle powiązane ze stosunkiem pracy (wręcz zależy od czasu jego trwania i wymiaru), nie dotyczy innych osób niż pracownicy nauczyciele, jest obligatoryjne, również co do jego wysokości (a nie fakultatywne, jak pozostałe świadczenia z funduszu), jest wypłacane raz w roku na podstawie jednej listy płac (świadczenie jest opodatkowane). Szkoła może więc w swoim zakładowym planie kont przyjąć, że świadczenie urlopowe nauczycieli jest ewidencjonowane za pomocą konta 231. Wtedy księgowania będą następujące:
1. Lista płac – świadczenia urlopowe nauczycieli brutto: strona Wn konta 851 – „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”, strona Ma konta 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”;
2. Lista płac – podatek dochodowy od świadczeń urlopowych: strona Wn konta 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, strona Ma konta 225 – „Rozrachunki z budżetami”;
3. Wyciąg bankowy – wypłata świadczenia urlopowego przelewem: strona Wn konta 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, strona Ma konta 135 – „Rachunek bieżący ZFŚS”.
Drugim sposobem jest ujmowanie wypłacanych nauczycielom świadczeń urlopowych na koncie 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami”. Służy ono bowiem do ewidencji należności, roszczeń i zobowiązań wobec pracowników z innych tytułów niż wynagrodzenia. Świadczenie urlopowe spełnia to kryterium, bo wynagrodzeniem nie jest (jest dodatkowym świadczeniem wypłacanym z ZFŚS). Dlatego może być potraktowane jako inne niż z tytułu wynagrodzeń rozrachunki z pracownikami i zaksięgowane na koncie 234. Jeśli jednostka określi takie zasady w polityce rachunkowości, to wypłata tych świadczeń nastąpi z konta 135 – „Rachunek środków funduszy specjalnego przeznaczenia” (strona Ma) w korespondencji z kontem 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami”. Wcześniej ujmuje się decyzję o przyznaniu świadczenia urlopowego dla nauczycieli: strona Wn konta 851 – „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”, strona Ma konta 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” (analityka: świadczenia urlopowe). Szczegółowo te księgowania zostały wskazane na schemacie. [ramka 2]

Ramka 2

Ewidencja
1. PK – decyzja o przyznaniu świadczenia urlopowego dla nauczycieli czynnych zawodowo:
• strona Wn konta 851 – „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”,
• strona Ma konta 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” (analityka: świadczenia urlopowe);
2. PK – naliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych od przyznanego świadczenia urlopowego dla nauczycieli czynnych zawodowo:
• strona Wn konta 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” (analityka: świadczenia urlopowe),
• strona Ma konta 225 – „Rozrachunki z budżetami” (analityka: podatek dochodowy od osób fizycznych);
3. WB – przekazanie z rachunku ZFŚS środków tytułem zapłaty świadczenia urlopowego przyznanego dla nauczycieli czynnych zawodowo pomniejszonych o podatek dochodowy od osób fizycznych:
• strona Wn konta 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” (analityka: świadczenia urlopowe),
• strona Ma konta 135 – „Rachunek środków funduszy specjalnego przeznaczenia” (analityka: świadczenia urlopowe);
4. WB – zapłata podatku dochodowego naliczonego od przyznanego świadczenia urlopowego dla nauczycieli czynnych zawodowo:
• strona Wn konta 225 – „Rozrachunki z budżetami” (analityka: podatek dochodowy od osób fizycznych),
• strona Ma konta 135 – „Rachunek środków funduszy specjalnego przeznaczenia” (analityka: świadczenia urlopowe).
©℗
Podstawa prawna
• art. 4 ustawy z 13 lutego 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2020 r. (Dz.U. poz. 278)
• art. 7 ustawy z 7 września 1991 r. – o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327)
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
• art. 21 ust. 1 pkt 67 z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1262)
• ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1070)
• art. 53, art. 83 ust. 1, 1a i 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)
• rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 poz. 342)
• art. 52l pkt 3 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)