W jakim paragrafie zapisać pomoc finansową udzielaną na leczenie dziecka Kiedy przy przedłużaniu w umowie z bankiem okresu kredytowania niezbędna jest opinia regionalnej izby obrachunkowej Czy można udzielić dotacji dla spółek wodnych bez stosownej uchwały rady
Nasza gmina zamierza przekazać pomoc finansową na leczenie dziecka – mieszkańca innej gminy. Pomoc finansowa ma być na wypłatę zasiłku celowego dla rodziców dziecka. W jakiej formie to usankcjonować i w jakim rozdziale/paragrafie budżetowym ująć taki wydatek ?

Skoro pytanie dotyczy pomocy finansowej przekazywanej pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, to w pierwszej kolejności odnieść się należy do regulacji prawnych dotyczących tej formy finansowania zadań. Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym gminy związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Z przepisem tym koreluje art. 220 ustawy o finansach publicznych, z którego wynika, że z budżetu JST może być udzielona innym JST pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia tej pomocy jest umowa. Kluczowe jest jednak to, że pomoc może zostać przeznaczona jedynie na realizację zadań własnych gminy. Jak zaś wynika z art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych. Przejawem realizowania zadania w zakresie pomocy społecznej może być m.in. udzielanie zasiłków celowych. Stanowi o tym art. 39 ustawy o pomocy społecznej, gdzie postanowiono, że zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Zatem z zestawienia norm prawnych wynika materialno-prawna możliwość przekazania przez gminę dla innej gminy pomocy finansowej na wypłatę zasiłku celowego na leczenie dziecka, mieszkańca gminy.
Rzecz jasna środki na udzielenie takiej pomocy finansowej muszą być także zabezpieczone w uchwale budżetowej gminy, w stosunku do której uchwała o udzieleniu pomocy finansowej ma charakter wykonawczy. W tym zakresie należy również ująć wspomniany wydatek z uwzględnieniem stosownych regulacji z rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Należy więc zastosować adekwatne podziałki klasyfikacyjne wydatków. W tej mierze właściwy będzie dział klasyfikacji oznaczony jako 852 „Pomoc społeczna”, a właściwym rozdziałem wydatkowym wydaje się 85214 „Zasiłki okresowe, celowe i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe”. Z kolei adekwatnym paragrafem wydatkowym będzie ten oznaczony jako 2710 „Dotacja celowa na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań bieżących”.©℗
Podstawa prawna
•art. 7 ust. 1 pkt 6, art. 10 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713)
•art. 220 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)
•art. 39 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473)
•rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1363)
W gminie, w której pracuję, mamy zamiar wydłużyć okres kredytowania jednej z umów z bankiem (bez zmiany kwoty zobowiązania). Powstał jednak praktyczny problem – czy taka uchwała rady gminy o przedłużenie okresu kredytowania podlega obowiązkowemu opiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową? Może tarcze antykryzysowe zwalniają z tej powinności?

W ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych jedyną regulacją, która traktuje o opiniowaniu regionalnej izby obrachunkowej, jest art. 15zo pkt 2. Z jej treści wynika zaś, że – w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii i związanego z tym ryzyka istotnego naruszenia terminów i warunków realizacji zadań jednostek samorządu terytorialnego ‒ zaciągnięcie lub wyemitowanie przez JST zobowiązań, o których mowa w art. 91 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, nie wymaga uzyskania opinii RIO o możliwości spłaty zobowiązań, o ile zobowiązania te były przewidziane w prognozie kwoty długu i jednostka uzyskała pozytywną opinię RIO o tej prognozie. Z treści specjalnej normy wynika więc, że ma ona ograniczone zastosowanie. W szczególności odnosi się do sytuacji zaciągania zobowiązań w przypadku istotnego naruszenia terminów i warunków realizacji zadań JST w okresie stanu epidemii. Ponadto mowa w tym przepisie o zaciąganiu zobowiązania, a w podanym stanie faktycznym zobowiązanie w sensie prawnym istnieje już od dawna, a chodzi jedynie o zmianę jego pewnego zakresu. Choćby z tych względów ww. regulacja nie będzie adekwatna do oceny sytuacji z pytania.

Nie oznacza to jednak, że gmina powinna wystąpić do RIO o opinię w sprawie przedłużenia okresu kredytowania (bez zmiany kwoty zobowiązania). Do takiego założenia prowadzi analiza m.in. art. 13 pkt 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, gdzie postanowiono, że do zadań izby należy ponadto wydawanie, na wniosek organu wykonawczego JST, opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki oraz innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, a także wykupu papierów wartościowych. W korelacji z ww. normą pozostaje art. 91 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, z którego wynika, że zaciągnięcie lub wyemitowanie przez JST zobowiązania z tytułu:
1) kredytu lub pożyczki na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90,
2) innego niż wymienione w pkt 1, zaliczanego do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2,
3) emisji papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90
‒ wymaga uzyskania przez zarząd JST opinii RIO o możliwości spłaty zobowiązania.
Z tej regulacji wprost więc wynika, że ustawodawca wiąże powinność uzyskania opinii stricte z zaciąganiem zobowiązania, np. kredytowego. W tym znaczeniu zmiana okresu kredytowania (dodatkowo niewpływająca na kwotę zobowiązania) nie spełnia przesłanek do tego, aby gmina zobligowana była wystąpić o wydanie przez RIO opinii na temat przedłużenia spłaty kredytu.
Co najwyżej można takie działanie jednostki rozpatrywać w kategorii działania fakultatywnego, a wówczas w gestii właściwej RIO pozostaje już forma potraktowania takiego wniosku o opinię.©℗
Podstawa prawna
•art. 15zo pkt 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 91 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)
•art. 13 pkt 1 ustawy z 7 października 2019 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2137)
Tarcza antykryzysowa wprowadziła preferencje dla organów wykonawczych w kontekście budżetu. Jako skarbnik mam wątpliwość co do zamierzenia wójta, który chce w ramach tych uprawnień udzielić dotacji dla spółki wodnej na utrzymanie urządzeń melioracji wodnych. Polecił przygotowanie projektu zmiany uchwały budżetowej z wydatkiem na dotację, problem w tym, że rada nie podjęła żadnej ogólnej uchwały dotacyjnej.

Jeśli chodzi o kwestię dotowania spółek wodnych, to kluczowe zapisy zawarte zostały w art. 443 prawa wodnego. I tak w ust. 2 postanowiono, że spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji. Ta pomoc finansowa polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych z budżetu

JST. Postanowiono też, że zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określają organy stanowiące JST w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego. Z kolei udzielenie dotacji celowej następuje na podstawie umowy zawartej przez JST ze spółką wodną.
Z powyższych regulacji prawa wodnego wynika więc w sposób jednoznaczny, że punktem wyjścia dla udzielenia dotacji spółce wodnej (zawarcia umowy dotacyjnej) jest podjęcie przez organ stanowiący JST uchwały określającej zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania. Zresztą również w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentuje się wyraźny zakres kompetencji przynależnych organom stanowiącym. W uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 6 kwietnia 2020 r. (znak 8/406/2020) m.in. stwierdzono, że: „W ten sposób Rada w istocie scedowała swoje wyłączne kompetencje na Burmistrza, podczas gdy przepis art. 443 ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne stanowi, że zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego”.
Powyższych regulacji nie zmieniają także regulacje wspomnianej tarczy antykryzysowej, czyli ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Jakkolwiek ustawodawca przyznał specjalne kompetencje organom wykonawczym jednostek samorządu terytorialnego m.in. w zakresie kwestii związanych z budżetem czy wieloletnią prognozą finansową, to jednak są one znacznie ograniczone. W art. 15zn wspomnianej ustawy przewidziano zamknięty katalog uprawnień ww. organów wykonawczych, i w dodatku tylko w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Wskazano tam na możliwość dokonywania zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST, w wieloletniej prognozie finansowej oraz w planie wydatków JST związanych z wprowadzeniem nowych inwestycji lub zakupów inwestycyjnych czy zmianą limitów na zaciąganie określonych zobowiązań. Trudno jednak wywieść, aby na mocy ww. specjalnych regulacji wójtowi przysługiwała samodzielna kompetencja do udzielenia dotacji spółce wodnej. Spółka ta jest przecież samodzielną osobą prawną, działa niezależnie od gminy i jest poza jej strukturą organizacyjną.
Zestawienie argumentów natury prawnej prowadzi do wniosku, że wójt nie może udzielić wspomnianej dotacji bez uprzedniego podjęcia przez radę miasta stosownej uchwały w sprawie dotowania spółek wodnych. Uprawnienie wójta do tego typu czynności nie wynika także z tarczy antykryzysowej. W konsekwencji wójt nie może skutecznie przeforsować projektu zmiany uchwały budżetowej z wydatkiem na ww. dotację, skoro rada miasta nie podjęła uprzednio uchwały w sprawie zasad udzielania dotacji z budżetu. ©℗
Podstawa prawna
•art. 443 ustawy z 20 lipca 2017 r. ‒ Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 310; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
•art. 15zn ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)