Przepisy wprowadzające bon turystyczny weszły w życie 18 lipca 2020 r. Będzie on nie tylko wyzwaniem dla rodziców, którzy muszą nauczyć się z niego korzystać, ale też dla podmiotów świadczących usługi turystyczne. Wiele z nich prowadzi księgi rachunkowe i musi ująć prawidłowo rozliczenie tej formy zapłaty.
Bon będzie można wykorzystać w Polsce do opłacenia m.in.: pobytu w hotelu, pensjonacie, gospodarstwie agroturystycznym czy na kolonii lub obozie harcerskim, a także obozie sportowym lub rekreacyjnym. Bon ma objąć imprezy turystyczne realizowane przez przedsiębiorcę turystycznego lub organizację pożytku publicznego. Za pomocą bonu osoba uprawniona może dokonywać płatności wielokrotnie, aż do wyczerpania wysokości przysługującego jej świadczenia. Przy czym bon nie podlega wymianie na gotówkę lub inne środki płatnicze. Dziś odpowiadamy na pytania dotyczące bonów i postępowania z nimi, także w księgowości.
Jak to będzie wyglądało technicznie
Przedsiębiorcy turystyczni lub organizacje pożytku publicznego realizujące usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne muszą zarejestrować się w systemie teleinformatycznym. Artykuł 8 ust. 2 ustawy o Polskim Bonie Turystycznym wskazuje szczegółowo, jakie dane należy wskazać pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Jeśli przedsiębiorca będzie już zarejestrowany w systemie teleinformatycznym, to osoba uprawniona do skorzystania będzie mogła zweryfikować, czy może dokonać płatności za usługi w formie bonu. Jeśli tak, to będzie wskazywała podmiot – przedsiębiorcę turystycznego i kwotę, jaką chce zrealizować w ramach bonu. Przedsiębiorca nie będzie wystawiał żadnego dokumentu potwierdzającego dokonaną płatność. To system teleinformatyczny będzie wskazywał, że płatność na rzecz przedsiębiorcy będzie rozliczona bonem. Osoba uprawniona zaś, np. rodzic, będzie otrzymywała informację, jaka kwota w ramach bonu została wykorzystana. Jak wskazuje art. 24 ust. 1 ustawy, bony są przekazywane za pomocą wiadomości tekstowej na wskazany przez osobę uprawnioną numer telefonu lub adres poczty elektronicznej. A dokonanie płatności za pomocą bonu następuje też z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego. W księgach rachunkowych warto wprowadzić konto służące do dokonywania takich rozliczeń.
Płatność dotyczy kwoty brutto, a więc obejmującej VAT powiązany z usługą turystyczną. Wysokość podatku zależy od rodzaju usługi. Może mieć na to wpływ także fakt, że niektórzy przedsiębiorcy lub organizacje pozarządowe są podmiotami zwolnionymi z VAT. [przykład 1]
PRZYKŁAD 1
Pobyt dzieci
Ośrodek wypoczynkowy sprzedał usługę hotelarską za 2800 zł + 224 zł VAT (8 proc.). Dotyczyła ona pobytu dwójki uprawnionych dzieci (ich noclegów 800 zł + 64 zł VAT) i ich rodziców. Rodzice dokonali płatności za pobyt dzieci 864 zł bonem, a resztę gotówką 2160 zł.
Operacje w księgach będą następujące:
1. Ujęcie przychodu ze sprzedaży usługi hotelarskiej:
• Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 3024 zł,
• Ma „Przychody ze sprzedaży” 2800 zł,
• Ma „VAT należny” 224 zł.
2. Zapłata gotówką:
• Wn „Kasa” 2160 zł,
• Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 2160 zł.
3. Zapłata bonem:
• Wn „Pozostałe rozrachunki” – płatność bonem turystycznym 864 zł,
• Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 864 zł.
4. Wpływ środków z ZUS:
• Wn „Rachunek bankowy” 864 zł,
• Ma „Pozostałe rozrachunki” – płatność bonem turystycznym 864 zł.
Uwaga! ZUS realizuje płatność za bon na rzecz przedsiębiorcy turystycznego lub organizacji pożytku publicznego w terminie 14 dni od dnia przyjęcia płatności za pomocą bonu, na rachunek.
W jaki sposób ująć na kontach
Przychody ze sprzedaży usług hotelarskich i imprez turystycznych należy ujmować w księgach rachunkowych niezależnie od sposobu otrzymywania zapłaty. Te podmioty, które ujmują świadczone przez siebie usługi na kasie fiskalnej, będą je fiskalizowały tak jak dotychczas. Dotyczy to zarówno podmiotów, które bezpośrednio same organizują usługi, jak i tych, które są pośrednikami. Przychód powstaje w dacie sprzedaży usługi, a nie w dacie zapłaty. Dlatego możliwe będą sytuacje, że realizacja bonu nastąpi wcześniej niż świadczenie usługi. Taka płatność będzie musiała być ujęta jako otrzymana zaliczka na poczet przyszłego świadczenia (rozliczenie międzyokresowe przychodów).
Jeśli przedsiębiorca turystyczny lub organizacja pożytku publicznego nie zrealizuje usługi hotelarskiej lub imprezy turystycznej, to niezwłocznie dokonuje zwrotu płatności przyjętej za pomocą bonu na rachunek bankowy Polskiej Organizacji Turystycznej (POT), oddzielnie dla każdego bonu, podając w tytule przelewu numer tego bonu. [przykład 2]
PRZYKŁAD 2
Przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną otrzymał przedpłatę 500 zł w formie bonu i otrzymał płatność z ZUS w ciągu 14 dni od rejestracji usługi, ale ze względu na warunki pogodowe impreza nie odbyła się w kolejnym miesiącu. Księgowania w tym wypadku będą następujące:
1. Zarejestrowanie płatności w formie bonu w momencie rezerwacji imprezy przez rodziców dziecka:
• Wn „Pozostałe rozrachunki” – płatność bonem turystycznym 500 zł,
• Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 500 zł.
2. Wpływ środków z ZUS 500 zł:
• Wn „Rachunek bankowy” 500 zł,
• Ma „Pozostałe rozrachunki” – płatność bonem turystycznym 500 zł.
3. PK ujęcie odwołania imprezy:
• Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 500 zł,
• Ma „Pozostałe rozrachunki” – zwroty środków POT 500 zł.
4. WB zwrot środków na rachunek POT:
• Wn „Pozostałe rozrachunki” – zwroty środków POT 500 zł,
• Ma „Rachunek bankowy” 500 zł.
Co gdy nienależnie pobrano kwotę
Jak wskazuje art. 15 ust. 1 ustawy, także w przypadku ujawnienia w wyniku przeprowadzonych czynności sprawdzających, że kwota płatności dokonanej za pomocą bonu stanowi kwotę nienależnie pobraną, kwota otrzymana w wyniku dokonania tej płatności podlega zwrotowi do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, a po jego likwidacji – do budżetu państwa, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia otrzymania kwoty przez przedsiębiorcę turystycznego lub organizację pożytku publicznego. Przy czym za kwotę nienależnie pobranej płatności uważa się nie tylko kwotę płatności dokonanej za pomocą bonu, pobraną na podstawie zarejestrowania w systemie teleinformatycznym danych niezgodnych ze stanem faktycznym lub braku ich aktualizacji mimo wezwania, lecz także i przede wszystkim kwotę płatności dokonanej za pomocą bonu, wydatkowaną na inne usługi niż wskazane w art. 5 ust. 1 ustawy.
Za jakie świadczenia można się tak rozliczać
Zapłata bonem może nastąpić za usługi w ramach imprezy turystycznej lub usługi hotelarskiej. Muszą one spełniać kryteria wynikające z odrębnych przepisów. Zatem impreza turystyczna to taka, o której mowa w art. 4 pkt 2 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (dalej: u.i.t.p.u.t.) oraz taka, o której mowa w art. 3 pkt 1 tej ustawy, oferowana przez organizację pożytku publicznego. Przepisy tej ustawy wskazują też, że jest to połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji, spełniające warunki, o których mowa w art. 5 ust. 1 u.i.t.p.u.t. Zgodnie z nią do utworzenia imprezy turystycznej dochodzi, jeżeli:
1) usługi turystyczne zostały połączone przez jednego przedsiębiorcę turystycznego, w tym na prośbę podróżnego lub zgodnie z jego wyborem, przed zawarciem umowy obejmującej wszystkie usługi, lub
2) niezależnie od tego, czy zawarto odrębne umowy z dostawcami poszczególnych usług turystycznych, usługi te są:
a) nabywane w jednym punkcie sprzedaży i zostały wybrane, zanim podróżny zgodził się dokonać zapłaty, lub
b) oferowane lub sprzedawane po cenie obejmującej wszystkie usługi lub po cenie całkowitej, lub gdy jedną z tych cen obciążany jest nabywca, lub
c) reklamowane lub sprzedawane przy użyciu określenia „impreza turystyczna” lub podobnego, lub
d) łączone po zawarciu mowy, na podstawie, której podróżny został uprawniony do dokonania wyboru spośród różnych rodzajów usług turystycznych,
e) nabywane od odrębnych przedsiębiorców turystycznych za pośrednictwem powiązanych procesów rezerwacji online, podczas których przedsiębiorca turystyczny, z którym zawarta została pierwsza umowa, przekazuje innemu przedsiębiorcy turystycznemu lub przedsiębiorcom turystycznym: imię i nazwisko podróżnego, adres poczty elektronicznej oraz szczegóły płatności, a umowa z tym innym przedsiębiorcą turystycznym lub przedsiębiorcami turystycznymi zostanie zawarta najpóźniej 24 godziny po potwierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej.
Organizacje pozarządowe mają prawo otrzymać zapłatę bonem, jeśli organizują imprezy turystyczne oraz powiązane usługi turystyczne okazjonalnie, na zasadach niezarobkowych i wyłącznie dla ograniczonej grupy podróżnych.
Usługi hotelarskie to z kolei usługi, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych. Jest to krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie, w obrębie obiektu, usług z tym związanych.
Jakie są rodzaje
Ustawa o Polskim Bonie Turystycznym przewiduje dwa rodzaje świadczeń – w formie Polskiego Bonu Turystycznego, zwane potem w przepisach „świadczeniem w formie bonu”, oraz dodatkowe świadczenie w formie Polskiego Bonu Turystycznego określanego następnie jako „dodatkowe świadczenie w formie bonu”.
Świadczenia powyższe różni wartość, a dodatkowe świadczenie przysługuje dzieciom niepełnosprawnym. Jak wskazuje art. 6 ust. 1 ustawy, na dziecko przysługuje jedno świadczenie w formie bonu w wysokości 500 zł. Natomiast na dziecko niepełnosprawne przysługuje jedno świadczenie w formie bonu w wysokości 500 zł oraz jedno dodatkowe świadczenie w formie bonu w wysokości 500 zł. Oznacza to, że dziecko niepełnosprawne otrzyma 1000 zł. Co ważne, w przypadku gdy kwota świadczenia wychowawczego została ustalona zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, każdemu z rodziców przysługuje jedno świadczenie w formie bonu w wysokości 250 zł na dziecko, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego – jedno świadczenie w formie bonu w wysokości 250 zł oraz jedno dodatkowe świadczenie w formie bonu w wysokości 250 zł na dziecko. Oznacza to, że rodzice, którym zasądzono opiekę naprzemienną, dostaną dwa bony – każdy o wartości 250 zł. Rodzice za pomocą bonu będą dokonywać płatności za usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne realizowane przez przedsiębiorcę turystycznego lub organizację pożytku publicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Do kiedy ważny
Prawo do dokonywania płatności za pomocą bonu wygasa 31 marca 2022 r. Przepisy nie wskazują, czy zapłata ma nastąpić przed skorzystaniem z usługi czy po. Decyduje o tym rodzic lub inna uprawniona osoba (np. sprawująca opiekę zastępczą). Co ważne, wygaśnięcie prawa do dokonywania płatności za pomocą bonu nie uniemożliwia korzystania z usługi hotelarskiej lub imprezy turystycznej, o których mowa w art. 5 ust. 1, w przypadku gdy płatność za tę usługę hotelarską lub imprezę turystyczną dokonana za pomocą bonu nastąpiła do 31 marca 2022 r.
Podstawa prawna
• ustawa z 15 lipca 2020 r. o Polskim Bonie Turystycznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1262)
• art. 4 pkt 2 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 548; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
• art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 238; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
