Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza opakowania wielokrotnego użytku (niekaucjonowane), które służą zabezpieczaniu własnych produktów transportowanych do nabywców (tzw. opakowania transportowe). Nie są one zatrzymywane przez kontrahentów (odbiorców) za kaucją (podlegają zwrotowi po realizacji dostawy). Jak ująć je w księgach rachunkowych, jeśli ich wartość jednostkowa przekracza 10 tys. zł oraz w sytuacji, gdy jest ona równa lub niższa niż 10 tys. zł?
Dla wskazanych opakowań jednostka może przyjąć opisaną w jej zasadach (polityce) rachunkowości jedną z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (art. 17 ust. 2 ustawy o rachunkowości):
  • ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych;
  • ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych (wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych);
  • ewidencję wartościową obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzona dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu;
  • odpisywanie w ciężar kosztów wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

Graniczna kwota

Dla celów bilansowych (ewidencyjnych) w zakresie kwalifikacji wytworzonych we własnym zakresie opakowań do poszczególnych składników firmowego majątku (środki trwałe, rzeczowe aktywa obrotowe) lub też ich odpisania bezpośrednio w ciężar kosztów można przyjąć obowiązującą w prawie podatkowym (vide art. 22d ust. 1, art. 22e ust. 1–2, art. 22f ust. 3 ustawy o PIT; art. 16d ust. 1, art. 16e ust. 1–2, art. 16f ust. 3 ustawy o CIT) graniczną kwotę ich wartości (10 tys. zł). Jeżeli wydatki na wytworzenie opakowań są aktywowane do postaci środków trwałych, to ich zużycie następuje stopniowo w drodze dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

W księgach

Operacje gospodarcze dotyczące opakowań wielokrotnego użytku wyprodukowanych we własnym zakresie celem zabezpieczenia wyrobów gotowych w trakcie transportu do kontrahentów wymagają następującego ujęcia w księgach rachunkowych:
1. Odpisanie wytworzonych opakowań – z uwagi na ich nieistotną wartość początkową równą lub niższą niż 10 tys. zł – bezpośrednio w ciężar kosztów operacyjnych.
  • Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (zużycie materiałów) lub konto 52 „Koszty działalności podstawowej – handlowej”
  • Ma różne konta zespołów 1,2,3 (np. konto 10 „Kasa”; konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”; konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”; konto 23 „Rozrachunki z pracownikami”; konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; konto 30 „Rozliczenie zakupu”; konto 31 „Materiały”; konto 33 „Towary”)
oraz (uwzględnienie opakowań w pozabilansowej ewidencji rzeczowych aktywów obrotowych)
  • Wn konto 39 „Wyposażenie w używaniu” (ewidencja pozabilansowa).
2. Zakwalifikowanie wytworzonych we własnym zakresie opakowań – z uwagi na ich istotną, jednostkową wartość początkową przekraczającą 10 tys. zł i przewidywany okres używania przekraczający rok – do środków trwałych.
– Aktywowanie wydatków na wytworzenie opakowań
  • Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie”
  • Ma konto 50 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”
oraz (przyjęcie środka trwałego do ewidencji)
  • Wn konto 01 „Środki trwałe”
  • Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie”
– Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej aktywowanych wydatków na wytworzenie opakowań
  • Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (amortyzacja) lub odpowiednie konto zespołu 5
  • Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
3. Zakwalifikowanie wytworzonych we własnym zakresie opakowań – z uwagi na ich istotną, jednostkową wartość początkową przekraczającą 10 tys. zł i przewidywany okres użytkowania równy lub krótszy niż rok – do rzeczowych aktywów obrotowych.
– Przyjęcie wyprodukowanych we własnym zakresie opakowań do magazynu
  • Wn konto 31 „Materiały” (opakowania w magazynie)
  • Ma konto 50 „Koszty działalności podstawowej – produkcyjnej”
– Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań przyjętych do magazynu
  • Wn/Ma konto 31 „Materiały” (opakowania w magazynie)
  • Ma/Wn konto 34 „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów”
– Wydanie opakowań z magazynu w celu zabezpieczenia przy ich pomocy produktów gotowych w trakcie transportu do kontrahentów
  • Wn konto 31 „Materiały” (opakowania poza magazynem)
  • Ma konto 31 „Materiały” (opakowania w magazynie)
– Zwrot uprzednio wydanych opakowań zabezpieczających produkty gotowe w trakcie ich transportu do kontrahentów do magazynu
  • Wn konto 31 „Materiały” (opakowania w magazynie)
  • Ma konto 31 „Materiały” (opakowania poza magazynem)
– Nakłady na naprawę uszkodzonych opakowań (siłami własnymi lub obcymi)
  • Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (np. zużycie materiałów i energii, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia) lub konto 52 „Koszty działalności podstawowej – handlowej”
  • Ma różne konta zespołów 1,2,3 (np. konto 10 „Kasa”; konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”; konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”; konto 23 „Rozrachunki z pracownikami”; konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; konto 30 „Rozliczenie zakupu”; konto 31 „Materiały”; konto 33 „Towary”)
– Wycofanie zużytych opakowań z obrotu
  • Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (zużycie materiałów) lub konto 52 „Koszty działalności podstawowej – handlowej”
  • Ma konto 31 „Materiały” (opakowania w magazynie)
oraz wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych opakowań, wycofanych z obrotu wskutek ich zużycia
  • Wn/Ma konto 40 „Koszty według rodzajów” (zużycie materiałów) lub konto 52 „Koszty działalności podstawowej – handlowej”
  • Ma/Wn konto 34 „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów”
– Koszty likwidacji zużytych opakowań (otrzymanie faktury dokumentującej te koszty)
  • Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”
  • Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT)
  • Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki”
oraz (ujęcie wydatków na likwidację w ciężar kosztów operacyjnych)
  • Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”
  • Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.
Podstawa prawna:
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z poz. 875)
• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r., poz. 695)