Odmienne opodatkowanie emerytur, w zależności od obywatelstwa świadczeniobiorcy, nie narusza unijnej swobody przemieszczania się. Nie oznacza też dyskryminacji ze względu na przynależność państwową – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.
Odniósł się on do odmiennych regulacji przewidzianych w międzynarodowych, dwustronnych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania. Różnicują one opodatkowanie emerytur w zależności od tego, czy źródłem wypłat jest system publiczny, czy prywatny.
W pierwszym przypadku danina jest zasadniczo potrącana w państwie, w którym była świadczona praca (skąd pochodziły dochody ubezpieczonego), nawet jeśli emeryt wyprowadzi się za granicę.
Kraj nowego miejsca zamieszkania może pobierać daninę od takiego świadczenia dopiero, jeśli zagraniczny emeryt przyjmie jego obywatelstwo.
Wyrok TSUE dotyczył dwójki włoskich emerytów, byłych pracowników tamtejszego sektora publicznego, którzy przeprowadzili się do Portugalii. Kraj ten do 31 marca 2020 r. stosował specjalną zachętę fiskalną, polegającą na tym, że zagraniczne emerytury wypłacane seniorom, którzy przenieśliby rezydencję do Portugalii, mogły być wolne od tamtejszego podatku nawet do 10 lat. Preferencja była bardzo popularna wśród zamożnych Europejczyków (głównie Skandynawów) i wskutek ogromnej presji wywieranej przez inne państwa UE została ostatecznie uchylona.
Wyrok TSUE dotyczył włoskich emerytów, którzy po przeprowadzce do Portugalii wystąpili do włoskiej administracji skarbowej, by przestała potrącać im podatek od emerytury. Ta jednak odmówiła, powołując się na art. 18 i 19 włosko-portugalskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Z przepisów tych wynika, że emerytury wypłacane z sektora publicznego Włochom przebywającym za granicą powinny być opodatkowane wyłącznie we Włoszech. Bez daniny mogłyby być wypłacane za granicę jedynie świadczenia pochodzące z sektora prywatnego (te z reguły i tak są opodatkowane już na etapie wpłacania składek, a nie na etapie wypłaty świadczenia).
Emeryci nie zgodzili się z tym i wnieśli skargę do sądu. Ten zadał pytanie prejudycjalne unijnemu trybunałowi. Spytał, czy uzależnienie korzystania z portugalskich przywilejów fiskalnych nie tylko od zmiany rezydencji, ale też od przyjęcia portugalskiego obywatelstwa (na co pozwala ratyfikowana przez oba kraje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania), nie narusza art. 18 i art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te mówią odpowiednio o zakazie dyskryminacji ze względu na przynależność państwową i przyznają obywatelom UE swobodę przemieszczania się.
TSUE nie dopatrzył się jednak dyskryminacji ani naruszenia unijnych swobód. Zwrócił uwagę na to, że umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania są oparte na wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Ich celem jest odpowiedni podział kompetencji podatkowych pomiędzy kraje – sygnatariuszy danej umowy. W umowach zawierane są łączniki kolizyjne, które różnicują opodatkowanie np. emerytur w zależności od źródła ich wypłaty i ewentualnie powiązanego z nim obywatelstwa. Nie oznacza to naruszenia swobód unijnych ani jakiejkolwiek dyskryminacji – orzekł TSUE, nawiązując do swoich wcześniejszych wyroków z 12 maja 1998 r. (sygn. akt C-336/96) czy z 19 listopada 2015 r. (sygn. akt C-241/14).
Podkreślił, że umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mają na celu uniknięcie tego, aby ten sam dochód był opodatkowany przez oba państwa, a nie zagwarantowanie, że danina, którą pobierze jedno z nich, nie będzie wyższa niż pobierana w drugim kraju.

orzecznictwo

Wyroki TSUE z 30 kwietnia 2020 r. w sprawach połączonych C-168/19 i C-169/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia