Ledwo udało się w miarę zapanować nad zerowym PIT (wciąż są jednak z nim problemy), a ustawodawca uraczył nas obniżeniem podatku – stosowne przepisy zostały zawarte w ustawie z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1835; dalej: nowelizacja). Zmiany sprowadzają się do:
1) obniżenia stawki podatku w pierwszym przedziale skali podatkowej z 18 proc. do 17 proc.,
2) podwyższenia pracowniczych kosztów uzyskania ze 111,25 zł i 139,06 zł do odpowiednio 250 zł i 300 zł,
3) zmiany kwoty zmniejszającej podatek, co jest pochodną zmiany stawki podatku.
Uwzględniając fakt, że podatek dochodowy jest rozliczany rocznie, takie zmiany powinny być wprowadzane od początku roku. Wprowadzenie zmian w trakcie roku stanowiło nie lada wyzwanie dla ustawodawcy – liczba przepisów przejściowych jest większa niż merytorycznych. Dlatego też, mimo że od października stosuje się stawkę 17 proc., to na koniec roku trzeba będzie zastosować stawkę 17,75 proc. Z kolei ustalając zaliczki od dochodów pracowników, należy uwzględniać kwotę ulgi w wysokości 525,12 zł (w rozliczeniu za 2019 r. – 548,30 zł).

O co podatnicy pytają na szkoleniach

Jaką stawkę PIT i jakie koszty należy stosować od października?

PROBLEM Jako pracodawca mamy obowiązek rozliczania podatku dochodowego. Jaką stawkę podatku powinniśmy zastosować do wynagrodzenia za wrzesień wypłaconego w październiku?
ODPOWIEDŹ Mimo że nowa skala podatkowa wchodzi w życie dopiero w 2020 r., to od października należy stosować obniżoną do 17 proc. stawkę podatku. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 nowelizacji stawkę tę stosuje się przy obliczaniu zaliczek od dochodów uzyskanych od 1 października. Dochody uzyskane to zaś dochody faktycznie wypłacone lub postawione do dyspozycji podatnika. W efekcie nową stawkę podatku (17 proc.) należy stosować do wypłat dokonanych od 1 października, nawet jeśli podstawą wypłaty była praca wykonana we wcześniejszych okresach. Analogicznie jest z kosztami uzyskania – również w tym wypadku do wypłat od 1 października należy stosować stawkę 250 zł i 300 zł.

W jakim przypadku korzystniej jest złożyć wniosek o stosowanie stawki 17,75 proc.

PROBLEM W związku z wprowadzeniem stawki 17 proc. proszę o informację, w jakim przypadku korzystniej jest złożyć wniosek o stosowanie stawki 17,75 proc.? Czy dotyczy to osób rozpoczynających pracę pod koniec 2019 r.?
ODPOWIEDŹ Od strony ekonomicznej składanie wniosku o zastosowanie stawki 17,75 proc. jest zawsze niekorzystne. Od strony psychologicznej sensu można dopatrzyć się w przypadku osób rozpoczynających pracę pod koniec 2019 r.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 nowelizacji przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych od 1 października do 31 grudnia 2019 r. zamiast stawki 18 proc. stosuje się stawkę 17 proc. Jednakże na koniec roku (w rozliczeniu za rok 2019 r.) trzeba będzie stosować stawkę 17,75 proc.
Ustawodawca uznał, że wielu podatników nie lubi dopłacać podatku. Dlatego zgodnie z art. 6 ust. 2 nowelizacji na wniosek podatnika przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych od 1 października do 31 grudnia 2019 r. płatnicy, o których mowa w art. 31, art. 33‒35 i art. 41 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1835), zamiast stawki 17 proc. stosują stawkę 17,75 proc. Wśród płatników wymienionych w tym przepisie znaleźć można m.in. pracodawców i zleceniodawców.
W większość przypadków składanie takiego wniosku jest pozbawione sensu. Jeżeli bowiem pracownik uzyskuje stałą pensję miesięczną, to nadpłata podatku wypracowana do września (9 x 0,25 proc.) równoważy w 100 proc. niedopłatę w ostatnim kwartale (3 x 0,75 proc.). Złożenie wniosku w tym przypadku spowoduje wręcz powstanie nadpłaty podatku. Inaczej może być w przypadku osób, które zaczęły zarabiać od października. Jeżeli na przykład ktoś podjął pierwsze zatrudnienie od października, to powstanie u niego niedopłata w wysokości 0,75 proc. Wniosek zabezpieczy go zatem przed koniecznością dopłaty. Kwota dopłaty jest jednak tak niska (7,5 zł od każdego 1000 zł dochodu), że jest to w praktyce niezauważalne. Na dodatek konieczność dopłaty podatku oznacza, że dysponowało się pieniędzmi ustawodawcy (czyli mieliśmy nieoprocentowany kredyt). Nadpłata podatku oznacza zaś, że mieliśmy nieoprocentowaną lokatę.

Ile wynosi ulga miesięczna od października?

PROBLEM Naliczamy podatek od wynagrodzeń. Pracownik złożył nam PIT-2. Ile wynosi ulga miesięczna od października?
ODPOWIEDŹ Przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od października:
1) w przypadku podatników, których dochody nie przekroczą kwoty stanowiącej górnej granicy pierwszego przedziału skali PIT ‒ kwota zmniejszająca podatek wynosi 525 zł 12 gr rocznie (43,76 zł miesięcznie);
2) w przypadku podatników, których dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali PIT ‒ zaliczki nie pomniejsza się o kwotę zmniejszającą podatek, o której mowa w pkt 1.

Czy w PIT-11 trzeba wykazać 17,75-proc. stawkę?

PROBLEM Od października zaczęliśmy naliczać zaliczki na PIT według stawki 17 proc. Czy uwzględniając, że stawka za rok ma wynosić 17,75 proc., przy wypełnianiu PIT-11 należało będzie wykazać taką stawkę?
ODPOWIEDŹ W PIT-11 wykazuje się kwotę podatku, a nie stawkę – w efekcie pracodawca będzie po prostu musiał wykazać sumę odprowadzonych zaliczek na podatek dochodowy, niezależnie od zastosowanej stawki PIT.
Ustawodawca obniżył od października stawkę podatku z 18 proc. do 17 proc. Zmiana stawki w trakcie roku spowodowała, że ustawodawca musiał postanowić, jak będzie wyglądało zeznanie podatkowe. Nie chciał wprowadzić konieczności rozliczania dwóch okresów, więc postanowił, że stawka na koniec roku będzie ustalona proporcjonalnie. Skoro obniżka w skali roku wynosi 1 proc., ale obowiązuje tylko przez kwartał, to w zeznaniu podatek został obniżony o 0,25 proc., stąd stawka 17,75 proc. Taką stawkę będziemy musieli stosować w zeznaniu rocznym, dokonując rozliczenia podatku. Nie znajdzie ona jednak zastosowania w PIT-11, w którym pracodawca po prostu wykaże sumę zaliczek na PIT, niezależnie od zastosowanej stawki podatku.

Kiedy w związku z obniżeniem stawki podatku wynagrodzenie ustalone w kwocie netto powinno ulec podwyższeniu?

PROBLEM Mamy umowy o pracę zawarte w kwocie netto. Czy w związku z obniżeniem podatku kwotę netto należy podwyższyć?
ODPOWIEDŹ Skoro umowa była na kwotę netto, to obniżka podatku nie ma wpływu na kwotę wypłacaną pracownikowi. Jeżeli nie ma dodatkowego określenia, to termin „wynagrodzenie” oznacza kwotę brutto. Zgodnie z przepisami podatkowymi i ubezpieczeniowymi z wynagrodzenia pobiera się podatek dochodowy, część składek społecznych oraz składkę zdrowotną. Tym samym daniny te wchodzą w skład wynagrodzenia.
Wynagrodzenie netto to wynagrodzenie (wynagrodzenie brutto) pomniejszone o PIT i składki do ZUS. Zawarcie umowy w kwocie netto jest dopuszczalne, ale stanowi całkowicie niepotrzebne utrudnienie, a jednocześnie jest potencjalnym zarzewiem sporów. Kwota netto zależy bowiem od wielu czynników, takich jak koszty uzyskania czy kwota wolna.
Umówienie się na kwotę netto oznacza, że pracownik zawsze otrzymuje tę samą kwotę bez względu na wielkość opodatkowania czy oskładkowania. W efekcie mimo obniżenia stawki podatku w takim przypadku pracownik cały czas będzie otrzymywał taką samą kwotę.

Kiedy pracodawca jest związany wnioskiem pracownika o zastosowanie stawki 17,75 proc. PIT?

PROBLEM Niektórzy nasi pracownicy złożyli wnioski o zastosowanie stawki 17,75 proc. Inni rozważają taką możliwość. Nie wszyscy jednak o niej wiedzą. Czy musimy ich o tym informować? A jeżeli złożą nam wniosek, czy jesteśmy nim związani?
ODPOWIEDŹ Płatnik nie ma obowiązku informowania podatnika o możliwości złożenia wniosku o stosowanie stawki 17,75 proc. – każdy obywatel powinien we własnym zakresie zadbać o znajomość prawa. W efekcie niepoinformowanie pracowników o przysługującym im prawie nie stanowi zagrożenia dla płatnika.
Pracodawca może także negocjować z pracownikiem zasadność złożenia wniosku o podwyższenie podatku do 17,75 proc. – za zniechęcanie w tym przypadku nie grozi kara. Jeżeli jednak pracownik będzie zdeterminowany i złoży wniosek, to pracodawca będzie związany jego treścią i będzie musiał do końca 2019 r. naliczać podatek według stawki 17,75 proc.

Czy dużym błędem będzie naliczenie podatku na dotychczasowych zasadach?

PROBLEM Niestety nie zdążyliśmy z aktualizacją systemu i wynagrodzenie za wrzesień wypłacone na początku października zostało rozliczone na starych zasadach, czyli z zastosowaniem stawki 18 proc. i kosztów 111,25 zł. Co nam teraz grozi?
ODPOWIEDŹ Zapłata podatku w kwocie wyższej od należnej nie jest ani wykroczeniem, ani przestępstwem skarbowym. Na skutek działania płatnika Skarb Państwa otrzymał wyższą kwotę, a tym samym nie powinien mieć pretensji. Pretensje może mieć zaś pracownik, gdyż otrzymał zapewne o kilkadziesiąt złotych mniej. Trzeba jednak pamiętać, że nawet jeśli teraz otrzymał mniej, to oznacza to nadpłatę w PIT, którą odzyska w zeznaniu rocznym. ©℗
O czym warto pamiętać
!Przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych w okresie od 1 października do 31 grudnia 2019 r.: zamiast stawki 18 proc. stosuje się stawkę 17 proc., pracownicze koszty uzyskania stosuje się w kwotach 250 zł i 300 zł, ulga miesięczna wynosi 43,76 zł.
!Na wniosek podatnika płatnik nalicza zaliczki za miesiące październik‒grudzień według stawki 17,75 proc. Złożenie wniosku o zastosowanie stawki 17,75 proc. w większości przypadków nie daje pracownikowi żadnych korzyści albo korzyści te są bardzo niewielkie.
!Płatnik nie ma obowiązku informowania podatnika o możliwości złożenia wniosku o stosowanie stawki 17,75 proc. Każdy obywatel powinien we własnym zakresie zadbać o znajomość prawa.