Pełnoletni domownik może odebrać pismo od fiskusa nie tylko w mieszkaniu, ale również w placówce pocztowej – orzekło wczoraj siedmiu sędziów NSA.
Wyrok, choć w poszerzonym składzie, nie jest wiążący dla innych składów sędziowskich rozstrzygających podobne spory (w przeciwieństwie do uchwały). Może mieć jednak istotny wpływ na kształtowanie się linii orzeczniczej. Ale nie jednogłośnie, jeden z sędziów zgłosił zdanie odrębne.
Chodziło o to, czy dorosły domownik (np. żona, ojciec) może odebrać przesyłkę poleconą, której adresatem jest kto inny (np. mąż, syn), w placówce pocztowej. Jest to możliwe w świetle prawa pocztowego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2188), ale wątpliwości budziło to, czy wywołuje to również skutki doręczenia podatnikowi. Słowem, czy w sytuacji gdy żona odbierze pismo na poczcie, a nie w mieszkaniu, można również uznać, że organ doręczył ją mężowi (stronie postępowania).
Odebrał ojciec
Sprawa dotyczyła podatnika, któremu naczelnik urzędu celnego wysłał postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego. Pismo odebrał na poczcie ojciec podatnika i przekazał mu je. Obaj byli zameldowani pod tym samym adresem.
Podatnik uważał, że doręczenie postanowienia przez urząd celny nie było skuteczne, skoro przesyłkę wydano ojcu na poczcie, a nie w mieszkaniu. Gdyby ordynacja pozwalała doręczyć skutecznie pismo w placówce pocztowej, to mógłby to zrobić również sąsiad lub dozorca. Pełnomocnik podatnika tłumaczył, że tylko doręczenie do mieszkania pozwala ustalić, czy osoba odbierająca pismo w zastępstwie podatnika jest domownikiem.
Z taką argumentacją nie zgadzały się organy podatkowe ani WSA w Warszawie. Wskazywały, że oddania pisma adresatowi podjął się ojciec podatnika jako dorosły domownik zamieszkały pod tym samym adresem. Potwierdził to własnoręcznym podpisem.
Trzeba posiłkować się prawem pocztowym
Art. 149 ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym w 2011 r. (tego roku dotyczył wyrok) przewidywał, że w razie nieobecności adresata w mieszkaniu (od 1 stycznia 2016 r. – w miejscu zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju) pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi.
– Z przepisu tego wynika, że stosuje się go, gdy stwierdzono nieobecność adresata w mieszkaniu. Nie oznacza to jednak, że w takiej sytuacji można doręczyć pismo pełnoletniemu domownikowi wyłącznie w mieszkaniu – tłumaczył wczoraj sędzia Ryszard Pęk, uzasadniając wyrok NSA.
Zwrócił uwagę na to, że w przepisach dotyczących doręczeń przed sądami powszechnymi wyraźnie wskazano, iż jeśli nie ma strony postępowania w miejscu zamieszkania, to pismo na poczcie może odebrać jedynie ta strona.
– W postępowaniu administracyjnym takiego przepisu nie mamy – podkreślił sędzia Pęk. Z tego powodu – jak dodał – nie można więc pomijać prawa pocztowego. Pozwala ono zasadniczo na odbiór pisma na poczcie przez dorosłego domownika, o ile adresat przesyłki nie zastrzeże, że wyłącznie on może je odbierać.
Sędzia Pęk dodał, że obecnie (od 2012 r.) dorosły domownik, który chce odebrać pismo na poczcie, musi dodatkowo złożyć oświadczenie, że mieszka z adresatem.
– A zatem, w 2011 r. przesyłka mogła być wydana na poczcie dorosłemu domownikowi, który zobowiązał się ją doręczyć adresatowi (stronie postępowania podatkowego), o ile nie zastrzegł on że pisma może odbierać wyłącznie on (adresat) – orzekł NSA.
Sędzia Ryszard Pęk zastrzegł również, że w razie nieobecności adresata w mieszkaniu, poczta nie może wydać przesyłki innym osobom wskazanym w art. 149 ordynacji, a więc sąsiadowi, dozorcy czy zarządcy domu. Może to być jedynie adresat lub dorosły domownik.
Wcześniej tak samo
Wcześniej NSA jednolicie orzekał, że dorosły domownik może odebrać pismo adresowane do podatnika nie tylko w mieszkaniu, ale również na poczcie i ma to taki sam skutek, jak doręczenie podatnikowi (zgodnie z art. 149 ordynacji podatkowej).
Przykładowo, orzekł tak w wyrokach: z 26 października 2018 r. (sygn. akt I GSK 809/16 i I GSK 810/16) oraz z 27 października 2009 r. (sygn. akt II FSK 841/08). Powoływał się na przepisy prawa pocztowego, z których wynika, że osoba pełnoletnia, zamieszkująca z adresatem, może odebrać na poczcie awizowane pismo pod warunkiem, że adresat nie złożył w placówce pocztowej zastrzeżenia, żeby doręczać mu przesyłki wyłącznie pod jego adresem.
orzecznictwo
Wyrok 7 sędziów NSA z 8 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 486/17. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
