Zarówno projekt ministerialnych objaśnień, jak i interpretacja dyrektora KIS potwierdzają wcześniejsze obawy ekspertów – ustalenie rzeczywistego beneficjenta odsetek będzie dużym problemem dla firm, o ile w ogóle będzie to możliwe.
A bez takiej wiedzy płatnik nie ma prawa zastosować obniżonej stawki podatku wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Musi pobrać podatek u źródła według krajowej stawki 19 lub 20 proc.
– Jeśli kontrahent nie zgodzi się na potrącenie podatku u źródła, co jest bardzo prawdopodobne, to polska firma sama będzie musiała go zapłacić – wskazuje Agnieszka Wnuk, doradca podatkowy i starszy menedżer w MDDP.
Wymóg ustalania rzeczywistego beneficjenta obowiązuje od 1 stycznia 2019 r. W tym zakresie stosowanie przepisów nie zostało zawieszone do 31 grudnia br., jak ma to miejsce w przypadku innych nowych regulacji dotyczących podatku u źródła.
Co trzeba ustalać
W opublikowanym niedawno projekcie objaśnień dotyczącym podatku u źródła Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że ustalając, czy zagraniczny kontrahent prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, trzeba brać pod uwagę, czy:
- faktycznie wykonuje on czynności stanowiące działalność gospodarczą, w tym czy posiada lokal, wykwalifikowany personel i wyposażenie oraz czy są one współmierne do zakresu działalności,
- nie tworzy on sztucznej struktury,
- zawierane przez niego porozumienia mają uzasadnienie gospodarcze,
- samodzielnie wykonuje swoje podstawowe funkcje gospodarcze przy wykorzystaniu zasobów własnych, w tym obecnych na miejscu osób zarządzających.
Brak informacji
Jeśli spółka nie ma informacji, kto ostatecznie otrzyma odsetki, to nie może jako płatnik stosować obniżonej stawki podatkowej wynikającej z polsko-włoskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – stwierdził dyrektor KIS w interpretacji z 22 maja br. (0114-KDIP2-1.4010.101.2019.2.JC).
Dla polskiej spółki, która wypłacała odsetki, oznacza to konieczność pobrania w Polsce 20 proc. podatku u źródła, zamiast 10 proc., jak przewiduje polsko-włoska umowa.
Interpretacja dotyczyła spółki, która zaciągnęła kredyt w dwóch włoskich bankach, ale odsetki wypłacała tylko jednemu z nich. Mimo że posiadała certyfikaty rezydencji obu instytucji, to nie potrafiła wyjaśnić, w jaki sposób bank wiodący rozdziela środki z odsetek drugiemu kredytodawcy. Dyrektor KIS uznał, że bank wiodący (do niego trafiały odsetki) nie może zostać uznany za faktycznego odbiorcę (właściciela) wszystkich należności.
Już są problemy
– Trudność polega na tym, że polski płatnik nie ma możliwości zbadania, czy zagraniczny kontrahent prowadzi w swoim kraju rzeczywistą działalność. Może jedynie sprawdzić, czy figuruje on w publicznie dostępnych rejestrach za granicą – uważa dr Janusz Fiszer, radca prawny, doradca podatkowy i wspólnik z kancelarii Gessel.
Jego zdaniem problem jest zwłaszcza wtedy, gdy odbiorca nie współpracuje i np. nie przedstawia stosownego oświadczenia o tym, że jest beneficjentem środków, lub nie udostępnia danych potwierdzających jego oświadczenie (np. wypisów z rejestru spółek, kopii umów spółki).
– Problemy mogą też sprawić wypłaty należności na rzecz spółek osobowych, gdy rzeczywistym beneficjentem nie jest spółka, lecz jej wspólnicy, a spółka ich nie ujawnia – dodaje Janusz Fiszer.
W jeszcze trudniejszej sytuacji są firmy wypłacające należności podmiotom ze złożoną strukturą organizacyjną, np. spółkom osobowym, w których wspólnikami są inne spółki osobowe, fundacje, trusty.
– Polski płatnik nie zawsze ma możliwość skutecznego domagania się od kontrahenta takich informacji – mówi Agnieszka Wnuk.
W praktyce – jak mówią eksperci – gdy nie da się ustalić rzeczywistego kontrahenta, polski płatnik musi potrącić 20-proc. lub 19-proc. podatek u źródła, a gdy kontrahent się na to nie zgadza, płatnikowi nie pozostaje nic innego, jak zapłacić daninę z własnej kieszeni.
Kto jest rzeczywistym właścicielem
Jest to podmiot, który spełnia łącznie następujące warunki:
■ otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części;
■ nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi;
■ prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym przy ocenie, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, przepis art. 24a ust. 18 stosuje się odpowiednio.
Podstawa prawna
Art. 4a pkt 29 ustawy o CIT oraz art. 5a pkt 33d ustawy o PIT.
