Ustanowienie odpłatności za czynności dotychczas bezpłatne nie oznacza, że gmina zyskuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Liczy się jeszcze charakter tych czynności – czy są opodatkowane, czy nie podlegają VAT.
Wynika tak z najnowszego wyroku NSA.
Chodziło o gminę, która wybudowała centrum kultury i oddała je w bezpłatne użyczenie gminnemu ośrodkowi kultury (GOK). Przy realizacji tej inwestycji nie odliczała podatku naliczonego.
We wniosku o interpretację gmina podała, że rozważa obecnie zmianę bezpłatnego użyczenia na formę odpłatną – najem lub dzierżawę. Stawka czynszu pobieranego od GOK miałaby wynosić kilkaset złotych rocznie.
Gmina sądziła, że po zmianie sposobu zarządzania nieruchomością wolno jej będzie odliczyć podatek naliczony przy realizacji inwestycji, w proporcji do pozostałego okresu. Argumentowała, że po zawarciu umowy dzierżawy lub najmu będzie wykonywała czynności podlegające opodatkowaniu, a tym samym zmieni się przeznaczenie inwestycji. Wskazywała na art. 91 ust.2 i 7 ustawy o VAT, z którego wynika, że w razie zmiany przeznaczenia nieruchomości, korekty podatku naliczonego dokonuje się w ciągu 10 lat.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził jednak, że ustanowienie odpłatności pomiędzy gminą a jej jednostką budżetową nie wpłynie na brak prawa do odliczenia podatku naliczonego. Skoro już na etapie realizacji inwestycji gmina zdecydowała się wykorzystywać ją do czynności nieopodatkowanych (bezpłatne użyczenie), to późniejsze włączenie efektów tej inwestycji do działalności gospodarczej i przeznaczenie jej do czynności opodatkowanych nie daje prawa do odliczenia podatku naliczonego w drodze korekty – stwierdził fiskus.
Nie zgodził się z tym WSA w Gdańsku. Stwierdził, że początkowe przeznaczenie nabywanych towarów i usług do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu nie pozbawia podatnika prawa do późniejszego odliczenia VAT naliczonego w razie zmiany przeznaczenia tych towarów lub usług i wykorzystania ich do czynności opodatkowanych.
Sąd przywołał postanowienie Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie gminy Międzyzdroje (z 5 czerwca 2014 r., sygn. C-500/13). TSUE orzekł wtedy, że zmiana przeznaczenia hali sportowej – z nieodpłatnego wykorzystania na cele gminne na odpłatne wydzierżawienie spółce prawa handlowego – daje prawo do korekty VAT. Poznański WSA uznał, że analogicznie jest w tej sprawie, więc gmina, po oddaniu centrum kultury w odpłatny najem lub dzierżawę gminnemu ośrodkowi kultury, będzie miała prawo do odliczenia części VAT.
Inaczej orzekł jednak Naczelny Sąd Administracyjny. Sędzia Janusz Zubrzycki przypomniał, że TSUE dwukrotnie wypowiadał się w tej sprawie. Po postanowieniu TSUE w sprawie gminy Międzyzdroje wydał analogiczny wyrok w sprawie gminy Ryjewo (z 25 lipca 2018 r., sygn. akt C-140/17). Chodziło o świetlicę, która początkowo była wykorzystywana tylko do zadań gminnych, a potem zaczęła być wynajmowana na komercyjne imprezy okolicznościowe. W tej sprawie również trybunał uznał, że gmina będzie miała prawo do korekty części VAT naliczonego przy inwestycji.
Sędzia Zubrzycki zaznaczył jednak, że obie sytuacje, zakończone orzeczeniami TSUE, były diametralnie inne niż ta, której dotyczyła rozpatrywana przez NSA sprawa. Wtedy bowiem hala sportowa i świetlica były używane w transakcjach zawieranych z podmiotami zewnętrznymi, a w tym wypadku gmina nadal zamierza wykorzystywać je do czynności wewnątrz organizacyjnych, ustanawiając tylko odpłatność.
– Samo ustanowienie takiej odpłatności między jednostką budżetową a gminą nie daje prawa do odliczenia VAT naliczonego, bo mimo odpłatności cały czas będziemy mieć do czynienia z czynnościami wewnątrzorganizacyjnymi, które nie podlegają opodatkowaniu – wyjaśnił sędzia Zubrzycki.
Dodał, że inaczej byłoby gdyby GOK podejmował czynności opodatkowane na zewnątrz. Wówczas gmina mogłaby odliczyć podatek naliczony przy realizacji inwestycji.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 18 czerwca 2019 r., sygn. akt I FSK 1538/15. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
