Doradca, analityk, kadrowy, spec od finansów czy partner? Praca księgowego już od dawno temu pożegnała się z etykietą żmudnej papierkowej roboty. Dziś przed branżą stoją zupełnie nowe wyzwania.

9 czerwca obchodzimy w Polsce Dzień Księgowego, czyli zaufanego doradcy, strażnika finansów i wysokiej klasy specjalisty. Tymi trzema określeniami respondenci badania opisali dzisiejszych przedstawicieli tego zawodu – wynika z raportu Stowarzyszenia Księgowych w Polsce „Autoportret Księgowych”. Jak zaznaczono w publikacji, odbiór zawodu księgowego jest jednoznacznie pozytywny. Księgowy na miarę XXI wieku nie tylko pilnuje pieniędzy, ale także podpowiada, jak je pomnażać.

Nudna praca? Księgowy to dumny zawód

- Zawód księgowego dzisiaj odbiega od stereotypów. Księgowi nie zajmują się tylko sporządzaniem dokumentów i wypełnianiem deklaracji. Reprezentant tego zawodu posiada szerszy zakres kompetencji. Od zarządzania projektami, budowania procesów podatkowych, kontroli biznesu, po zarządzanie zmianą i wspieranie kadr. Księgowy jest dziś bardziej zarządzającym, niż wykonawcą. Jako partner biznesu, pomaga podejmować jak najlepsze decyzje – stwierdza Piotr Chojnacki, doradca podatkowy w TA&TPT.

Respondenci wspomnianego badania za najważniejszą cechę księgowego uznali skrupulatność i uczciwość. Do tych cech dopisali ponadto odporność na stres i częste zmiany przepisów, dociekliwość, kreatywność, zdolność szybkiego podejmowania decyzji, asertywność, odporność na nieuprzejmość pracowników i klientów, chęć pracy charytatywnej czy otwartość na ludzi.

- Dzisiejszy księgowy jest trochę doradcą podatkowym, trochę dyrektorem finansowym i kadrowym. Ten zawód niesie za sobą konieczność nieustannego uczenia się i bycia otwartym na zmiany – stwierdza Martyna Kreczmańska, Dyrektor Finansowy w Contigo Hz Sp. z o.o.

Księgowi są zgodni, że ich rola nie ogranicza się do pracy monotonnej pracy biurowej. Dziś księgowy ma znacznie większy wpływ na procesy zarządcze w firmie.

- Panuje przekonanie, że praca księgowego jest spokojna i polega na odtwórczym wykonywaniu stałych czynności. Konieczność dostosowania się do zmian legislacyjnych, czy nawet interpretacyjnych czyni ten zawód jednak bardziej dynamicznym. Często to na działaniach księgowych opiera się finansowanie całej firmy. To od nich pośrednio zależne są kwestie związane z wynagrodzeniami czy zyskami w przedsiębiorstwie. Wówczas błędy księgowe mogę mieć szersze konsekwencje: albo powodują ryzyka karno-skarbowe albo powielanie tych samych błędów według utartego schematu – dodaje dr Rafał Bernat, Tax Manager w TAAC Solutions.

Samonapędzający się biznes

- Im bardziej skomplikowane prawo, tym więcej pracy dla księgowego. Uczęszczamy na kursy, wymieniamy się wzajemnie doświadczeniami, jesteśmy na bieżąco z orzecznictwem. To pomaga nam zrozumieć niejasne dziś prawo podatkowe – mówi Michał Pasternak Prezes Zarządu Spółki Golden Tax.

Jak dodaje, w dobie częstych zmian w prawie, być na bieżąco jest obowiązkiem księgowego. Tylko w tym roku wprowadzono 17 zmian do ustawy o PIT, ustawa o CIT zmieniła się w 12 punktach, a ustawa o VAT w 7. W 2019 roku znowelizowano także ustawę o rachunkowości i ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. Nie lada wyznaniem jest samo zrozumienie prawa podatkowego. Większość nowelizacji wymaga objaśnień, które nie zawsze eliminują wątpliwości interpretacyjne.

- Zmiany podatkowe czynią nasz zawód o wiele bardziej ciekawym i potrzebnym, ale i trudnym. Dobrym przykładem obrazującym ten trud jest obowiązek raportowania schematów podatkowych. Duża część wniosków o zarejestrowanie schematu podatkowego została odrzucona przez skarbówkę, gdyż nie spełniała znamion „schematu”. Prawo, nawet jeśli uzupełniane jest wyjaśnieniami, nie jest jednoznaczne pod względem interpretacji – wyjaśnia Piotr Chojnacki.

Dr Rafał Bernat podkreśla wartość (byłych) księgowych w roli ekspertów pracujących nad nowymi ustawami. Jak stwierdza, takie osoby wiedzą, w jaki sposób podatnicy obchodzą prawo podatkowe i unikają płacenia podatków. Wyjaśnia także, że stworzenie prostych przepisów odpowiadających wszystkim zdarzeniom gospodarczym jest praktycznie niemożliwe.

- Niejednorodna interpretacja prawa podatkowego jest normą. Trudno oczekiwać od księgowych, by zawsze we właściwy sposób rozumieli przepisy. Błędy interpretacyjne mogą wynikać z faktu, że nie da się tak skonstruować prawa, by objęło ono wszystkie przypadki jakie mogą wystąpić w obrocie gospodarczym. To zmiany na rynku inicjują nowelizacje podatkowe, a nie odwrotnie – dodaje dr Rafał Bernat.

Księgowy nie istnieje bez IT

Księgowy bez wsparcia technicznego nie istnieje – zaznaczają reprezentanci zawodu. Jak dodaje Martyna Kreczmańska, postęp i zmiany w księgowości jakie miały miejsce w okresie ostatnich kilkunastu lat zróżnicowały pokolenia księgowych. Młodzi księgowi dziś nie umieliby poruszać się w księgowości papierowej, natomiast starsze pokolenie, musi uczyć się rachunkowości elektronicznej.

-Kilka lat temu mówiło się, że technologia zastąpi księgowych. Automatyzacja jest czymś nieuniknionym, bo system przetwarza więcej informacji, niż byłby to wstanie zrobić ktokolwiek z nas. Nigdy jednak nie dojdzie do sytuacji, w której rola księgowego stanie się zbędna. Za każdym działaniem i postępem zawsze stoi człowiek – zaznacza Sebastian Goschorski, Accounting & Payroll Partner w RSM Poland.

Nie tylko rynek, ale także ustawodawca wymusza na księgowych zmiany. W dobie elektronicznego raportowania zeznań podatkowych, sporządzania jednolitych plików kontrolnych czy sprawozdawczości w formacie XML porzucenie „papierkowej” księgowości na rzecz elektronicznej jest niezbędne.

Przywrócić prestiż zawodu

Prawie 30 proc. respondentów we badaniu SKwP określiło księgowych jako „generator dodatkowych kosztów”. Jak zaznacza Sebastian Goschorski, firmy powinny przestać traktować przedstawicieli tej branży jako zło konieczne, lecz dotrzeć w ich pracy wartość dodaną.

Należy przywrócić prestiż tego zawodu. Trzeba promować księgowość na uczelniach oraz w środowisku biznesowym. Firmy nie powinny traktować księgowych jako koszt, który trzeba ponieść, lecz jako inwestycję – podsumowuje.