Opodatkowanie usług finansowych należy niewątpliwie do jednych z najtrudniejszych zagadnień, jeśli chodzi o podatek od towarów i usług. Jak dokonywać tego typu rozliczeń?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Jednym z kluczowych problemów opodatkowania usług finansowych jest określenie podstawy opodatkowania (ze względu na trudność przy określeniu, jaka część pieniędzy jest wynagrodzeniem, a jaka po prostu przedmiotem czynności opodatkowanych). W orzeczeniu w sprawie First National Bank of Chicago (C-172/96) Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że podstawą opodatkowania w przypadku handlu walutami (w której bank nie pobierał prowizji, lecz zarabiał na różnicy pomiędzy ceną sprzedaży a zakupu danej waluty) jest wynik finansowy za dany okres. Sytuacja taka, a także inne przypadki, które powstają przy świadczeniu usług finansowych, powoduje jednak, że podstawa opodatkowania w pewnych przypadkach może być ujemna. System VAT nie przewiduje jednak wystąpienia ujemnej wartości dodanej.
Trudności te były powodem zwolnienia większości usług finansowych z VAT. Zarówno VI Dyrektywa jak i obecnie obowiązująca Dyrektywa 2006/112 niezbyt precyzyjnie określa jednak zakres zwolnienia. Skutkiem tego są liczne spory pomiędzy podatnikami a państwami członkowskimi, jeśli chodzi o zakres zwolnienia (zwłaszcza jeśli chodzi o usługi pomocnicze do usług finansowych).
Dodatkowo zwolnienie usług finansowych stanowi istotną przeszkodę w outsourcingu w sektorze finansowym (przeniesienie pewnych funkcji wykonywanych przez instytucję finansową do innego podmiotu powoduje, że wszelkie koszty, również te, które poprzednio nie były obciążone VAT - takie jak koszty wynagrodzenia pracowników, zostają dodatkowo obciążone podatkiem VAT). Sytuacja ta powoduje utrudnienia w osiąganiu przez europejskie instytucje finansowe efektywności kosztowej.
Świadoma tych problemów Komisja Europejska przedstawiła ostatnio propozycję zmiany Dyrektywy 2006/112 w części dotyczącej usług finansowych. Z jednej strony zmiany te dotyczą doprecyzowania zakresu zwolnień z opodatkowania. Natomiast z drugiej strony, mają na celu ograniczenie barier dla outsourcingu, wynikających z VAT. W tym względzie Komisja proponuje wprowadzenie przepisu umożliwiającego podatnikom skorzystanie z opcji opodatkowania niektórych usług finansowych (obecnie dyrektywa przewiduje możliwość wprowadzenia zbliżonego rozwiązania, jednak państwa członkowskie mają swobodę, jeśli chodzi o wprowadzenie takiej opcji dla podatników). Drugie z rozwiązań polega na rozszerzeniu zwolnienia istniejącego w art. 131 Dyrektywy zwolnienia dla grup podatników, w odniesieniu do usług świadczonych na rzecz członków takiej grupy.
Polskie przepisy o VAT odbiegają w dużej części od zasad określonych w dyrektywie, dlatego niektóre problemy wynikające z prawa wspólnotowego nie dotyczą polskich podatników VAT. Tak jest np. z określeniem zakresu zwolnienia, który bazuje na klasyfikacjach statystycznych, przez co zakres zwolnienia z opodatkowania jest szerszy niż wynikałoby to z dyrektywy (zwłaszcza w kontekście usług pomocniczych do finansowych).
Polska nie wprowadziła żadnych opcji, które przewidziane są w dyrektywie, a które mogą ułatwiać funkcjonowanie instytucjom finansowym (np. grup VAT czy wspomnianej opcji opodatkowania usług finansowych). Nie wprowadziła też obowiązkowego zwolnienia z VAT dla niezależnych grup podmiotów, w odniesieniu do usług świadczonych przez te grupy na rzecz swoich członków (podatnicy mogą jednak stosować to zwolnienie bezpośrednio na podstawie art. 132 pkt. f Dyrektywy 2006/112). Biorąc to pod uwagę należy uznać, że zmiany w ustawie o VAT dotyczące usług finansowych są w Polsce bardzo potrzebne.
Not. EM
Jerzy Martini, doradca podatkowy / DGP