W pierwszej części komentarza, którą opublikowaliśmy przed miesiącem, omówione zostały regulacje art. 86a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa), w którym m.in. zdefiniowane zostały pojęcia stosowane w przepisach rozdziału 11a działu III ordynacji podatkowej normujących zagadnienie schematów podatkowych (ang. Mandatory Disclosure Rules – MDR).
Druga część komentarza poświęcona jest pozostałym regulacjom polskiej ustawy, poprzez które ustawodawca implementował dyrektywę DAC 6, tj. dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z 25 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz.Urz. UE z 2018 r. L 139, s. 1). Są to art. 86b–86o ordynacji podatkowej. Wyjaśnić przy tym trzeba, że komentowany w pierwszej części art. 86a ordynacji podatkowej stanowi około połowę wszystkich przepisów rozdziału 11a działu III ordynacji podatkowej. Takie rozbudowanie przepisów zawierających definicje normatywne to nie przypadek. Jak się zdaje, prawodawca celowo przyjął taką konstrukcję, próbując zdefiniować w pierwszym z artykułów najważniejsze pojęcia, które niejednokrotnie stanowią istotę tych regulacji.
Nie znaczy to jednak, że unormowania omawiane w tej części komentarza są mniej ważne, nieistotne. Tak nie jest. Chodzi o to, że dla stosowania, a najpierw zrozumienia przepisów zamieszczonych w komentowanych poniżej art. 86b–86o ordynacji podatkowej, a przynajmniej zdecydowanej większości z nich, należy znać art. 86a i zamieszczone w nim definicje.
W tej części komentarza nie wyjaśniamy już, co to jest schemat podatkowy lub kim jest promotor, korzystający, wreszcie wspomagający, ale staramy się przybliżać obowiązki wynikające z kolejnych regulacji rozdziału 11a działu III ordynacji podatkowej. To właśnie w nich skonkretyzowane zostały powinności poszczególnych uczestników procesu identyfikacji i raportowania schematów podatkowych.
Chociaż omawiane w niniejszym komentarzu przepisy ordynacji podatkowej dotyczące schematów podatkowych same w sobie nie są tak bardzo kontrowersyjne, jak te przybliżone w pierwszej części, to ponad wszelką wątpliwość cieniem kładzie się na nich to chociażby, jak w art. 86a został wyznaczony krąg podmiotowy stosowania regulacji dotyczących schematów podatkowych. Oczywiście nie wszystko, co złe, jest w pierwszym artykule tego rozdziału, bo również w kolejnych przepisach nie brakuje kontrowersyjnych regulacji czy zwykłych nieścisłości, by nie rzec niedoróbek legislacyjnych.
W niniejszym komentarzu – podobnie jak w pierwszej części – staramy się przybliżać istotę polskich regulacji ordynacji podatkowej wprowadzonych 1 stycznia 2019 r. i dotyczących MDR. Ze względu na to, że polski prawodawca niezwykle daleko wykroczył poza to, co zostało zapisane w dyrektywie DAC 6, skupiamy się raczej na przepisach krajowych, odwołując się do prawa unijnego tylko w tych okolicznościach, w których jest to niezbędne ze względu na wskazanie na nie przez samego ustawodawcę.
Przypomnieć warto, że raportowanie schematów w założeniu (miejmy nadzieję) nie stanowi żadnej formy donoszenia na siebie czy kontrahentów, a jest wyłącznie kolejnym rodzajem sprawozdawczości. Mówiąc o obowiązkach informacyjnych w obszarze schematów podatkowych, trzeba również wziąć pod uwagę to, że w przyszłości staną się one kolejnymi powinnościami przedsiębiorcy. Oczywiście nie jest łatwo oswoić się z myślą, że mamy niekiedy informować o naszych kontrahentach czy pracodawcach. Z całą pewnością powoduje to wystąpienie pewnego dyskomfortu. Jednak przedstawiona w niniejszym komentarzu analiza przepisów i zastosowana w nich gradacja podmiotowa pokazują, że w niektórych okolicznościach przekazanie informacji może ochronić kontrahenta przed potencjalnymi zaniedbaniami w tym obszarze oraz konsekwencjami braku raportowania.
Niestety samym schematom podatkowym nie służy to, że złożenie informacji praktycznie nie daje żadnej formalnej ochrony. Upowszechnianiu wiedzy o zasadach stosowania przepisów nie sprzyja zaś to, że przedstawiciele fiskusa bronią się przed prezentacją (nawet po anonimizacji) schematów podatkowych, którym zostały nadane numery. A przecież wiedząc, że jakieś działanie jest schematem podatkowym, łatwiej byłoby rozstrzygnąć, czy w danej sytuacji należy je raportować.
Jeżeli zatem po lekturze pierwszej części czytelnik stwierdził, że schematy podatkowe mogą dotyczyć jego samego, jego firmy, pracodawcy, a może kontrahenta, to z całą pewnością powinien zapoznać się z kolejną częścią komentarza. Bo przecież ustalenie, że wystąpił schemat podatkowy, to dopiero początek, a o tym, co jeszcze trzeba zrobić, mówi dzisiejsza, druga i ostatnia, część komentarza.
Pierwsza część komentarza ukazała się 15 kwietnia 2019 r.