Od 2019 r. przedsiębiorcy prowadzący prace B+R i obejmujący ochroną np. patentową ich wyniki skorzystają z podatkowej preferencji.
IP Box (IP – z ang. Intellectual Property) to obniżona, 5-proc. stawka podatku od dochodów z komercjalizowania własności intelektualnej. Na świecie podobne rozwiązanie funkcjonuje od lat pod różnymi postaciami (zwolnienia części przychodów z podatku, obniżenia podstawy opodatkowania czy właśnie preferencyjnej stawki). Od 2019 r. z IP Box skorzystają też polskie firmy (wprowadziła ją nowelizacja ustaw m.in. o PIT i CIT z 23 października 2018 r., Dz.U. poz. 2193).
Dochód kwalifikowany
Założenie jest takie, aby podatnicy, którzy prowadzą prace B+R, a potem obejmują ochroną prawną stworzone przez siebie lub nabyte i ulepszone rozwiązania, mogli odprowadzać niższy podatek. I tak nowa 5-proc. stawka podatku (jedna z najniższych funkcjonujących w ramach IP Box w Europie i na świecie), będzie miała zastosowanie do dochodów:
- z opłat lub należności z umów licencyjnych dotyczących kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (k.p.w.i.),
- ze sprzedaży k.p.w.i.;
- z k.p.w.i. uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
- z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z k.p.w.i. uzyskanego w postępowaniu sądowym albo arbitrażu.
Podstawą opodatkowania będzie jednak dochód kwalifikowany (suma takich dochodów), a więc wyliczony przy użyciu specjalnego wskaźnika, tzw. nexus. Chodzi o to, aby ustalić, w jakim zakresie prawo własności intelektualnej generujące przychody jest efektem prac B+R i poniesionych na nie kosztów (zasady wyliczania ulgi – patrz obok Trzy pytania...).
Prawa ochronne
Ustawodawca wylicza też k.p.w.i., które są powiązane z ulgą podatkową. Są to:
- patent,
- prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
- prawo ochronne na wzór użytkowy,
- prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
- dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
- prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
- wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie o ochronie prawnej odmian roślin (Dz.U. z 2018 r. poz. 432),
- autorskie prawo do programu komputerowego.
Obniżona stawka podatku będzie dostępna przez cały okres trwania ochrony. Ochrona patentowa w Polsce wynosi maksymalnie 20 lat od zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. W przypadku wzorów użytkowych jest to lat 10. Preferencja będzie przysługiwać od momentu złożenia wniosku o uzyskanie prawa ochronnego do właściwego organu.
Wydatki lat ubiegłych
Nowelizacja wprowadza też przepis przejściowy. Jeżeli w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2018 r. podatnicy nie poniosą kosztów związanych z k.p.w.i., których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony w ramach działalności B+R, będą mogli uwzględnić ich wartość poniesioną w latach poprzednich – nie wcześniej jednak niż po 31 grudnia 2012 r.
opinia
Nowy impuls do wpierania działań B+R
IP Box domyka łańcuch preferencji związanych z prowadzeniem działalności badawczo-rozwojowej w firmach. Dostępna od 2016 r. ulga B+R ma zachęcać firmy do podejmowania takich prac, z kolei IP Box będzie premiować pomyślne zakończenie takich działań w postaci obejmowania ich wyników ochroną prawną oraz uzyskiwania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Warto wskazać, że zobowiązaniem Polski wobec Komisji Europejskiej do 2020 r. jest osiągnięcie wydatków na B+R na poziomie 1,7 proc. PKB (zgodnie ze strategią „Europa 2020”). Tymczasem według danych GUS za 2017 r. nakłady krajowe brutto na badania i rozwój stanowiły zaledwie 1,03 proc. PKB. Skorzystanie z ulgi nie jest proste ze względu na konieczność zbierania i śledzenia w danym roku i latach ubiegłych kosztów związanych z danym prawem własności intelektualnej. Istotne jest również określenie poszczególnych kategorii kosztów do obliczenia wskaźnika, według którego ustalana jest wysokość dochodu opodatkowanego obniżoną stawką. Prowadzenie odpowiedniej ewidencji może być w pierwszym roku pracochłonne i tym samym wiązać się z dodatkowymi kosztami po stronie przedsiębiorców, co początkowo może zniechęcić część z nich. Jak jednak pokazuje doświadczenie z pierwszych dwóch lat funkcjonowania ulgi B+R, z roku na rok zainteresowanie nią rośnie. Można więc oczekiwać, że podobnie będzie w przypadku IP Box. Warto dodać, że dla firm, które już uwzględniają ulgę B+R, korzystanie z IP Box powinno być w pewnym stopniu łatwiejsze. Mają już bowiem zidentyfikowaną u siebie działalność B+R, dokumentację realizowanych czynności i ewidencję kosztów tej działalności. Jednak dla wielu przedsiębiorstw wciąż dużym wyzwaniem jest prawidłowe rozpoznanie działalności B+R w swojej firmie, która często jest wpleciona w codzienną działalność operacyjną spółki. Prowadzenie działań B+R nie zawsze jest równoznaczne z posiadaniem praw własności intelektualnej. O ile w przypadku firm tworzących programy komputerowe objęcie wyników ich działalności ochroną prawną następuje niejako automatycznie, o tyle w innych branżach firmy w różny sposób chronią wyniki swoich prac.
trzy pytania
IP Box wymaga określonych warunków
Co jest niezbędne, żeby w ogóle rozważać skorzystanie z 5-proc. stawki dla kwalifikowanego dochodu z praw własności intelektualnej?
Jest to mechanizm, który ma wspierać badania i komercjalizację prac badawczo-rozwojowych (B+R) w Polsce. Po pierwsze i najważniejsze – niezbędne jest więc ich prowadzenie. Przedsiębiorca może taką działalność realizować samodzielnie albo korzystać z doświadczenia i pomocy innych podmiotów lub też opierać się na zakupie praw własności intelektualnej (IP). W praktyce im więcej prac badawczych firma realizuje samodzielnie lub zleca podmiotom niepowiązanym – tym więcej dochodu osiągniętego z IP będzie mogła uznać za kwalifikowany i dający prawo do ulgi. Po zakończeniu z sukcesem prac B+R trzeba pamiętać o zapewnieniu ochrony prawnej dla wypracowanego rozwiązania.
Preferencyjną stawkę podatkową można zastosować w stosunku do dochodów osiągniętych z komercjalizacji IP skorygowanych o wskaźnik nexus. Co to znaczy?
Wskaźnik nexus odzwierciedla, ile prac B+R podatnik wykonał w ramach swojej działalności, a ile i komu zostało zleconych. Premiowane są podmioty prowadzące B+R samodzielnie lub zlecające je do jednostek niepowiązanych. We wskaźniku uwzględniamy koszty poniesione najwcześniej od 1 stycznia 2013 r. wyłącznie w sytuacji, gdy prowadzona dotychczas ewidencja umożliwia wyodrębnienie kosztów przyporządkowanych do danego IP. W innym przypadku podatnik zlicza koszty poniesione w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2018 r.
Mając obliczony wskaźnik nexus, można wyliczyć, ile dochodu osiągniętego z IP kwalifikuje się do ulgi. Podatnik ma możliwość objęcia preferencją m.in. dochodu z opłat (należności) z umowy licencyjnej, ze sprzedaży kwalifikowanego IP czy z kwalifikowanego IP uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi. Pomnożenie wartości tych dochodów przez wskaźnik nexus daje wartość „kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanego IP”, do których stosuje się niższą stawkę podatku.
Jak zrealizować prawo do ulgi?
Dochód z kwalifikowanych IP wykazuje się w zeznaniu podatkowym za rok, w którym został on osiągnięty. Oznacza to, że IP Box, podobnie jak ulga na działalność badawczo-rozwojową, jest instrumentem rocznym.
Należy przy tym zwrócić uwagę na wymogi dotyczące ewidencji, która powinna umożliwiać wyodrębnienie przychodów, kosztów i dochodu przypadających na dane kwalifikowane IP (jeśli jest to niemożliwe – łącznego dochodu z kwalifikowanych IP).
