Jeżeli realizacja umowy będzie trwała w dłuższym okresie, to na dzień bilansowy należy ująć przychody w wysokości proporcjonalnej do stopnia wykonania prac.

Wielu księgowych ma problemy z określeniem momentu rozpoznania przychodu w trakcie realizacji kontraktów długoterminowych. Może to np. dotyczyć umów o usługę budowlaną, wdrożenie systemów informatycznych czy też opracowanie projektów architektonicznych.
Daniel Szlachciak, menedżer w dziale audytu Ernst & Young, twierdzi, że ustawa o rachunkowości określa jedynie sposób rozliczania przychodów z wykonania niezakończonej usługi o okresie realizacji dłuższym niż sześć miesięcy. Dla kontraktów o okresie realizacji krótszym niż sześć miesięcy można skorzystać z rozwiązań przewidzianych w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 3. Nakazuje on dla usług budowlanych stosować metodę rozliczania opartą o stopień zaawansowania kontraktu, jak i zaleca ją do innych usług, np. informatycznych.
Ujmowanie przychodów
Zdarza się, że księgowi nie rozliczają kontraktów w oparciu o stopień zaawansowania tylko i wyłącznie dlatego, że okres ich realizacji jest krótszy niż pół roku. Daniel Szlachciak wyjaśnia, że takie podejście skutkuje zaniżeniem sprzedaży oraz wyniku finansowego.
Z drugiej strony, rozliczanie kontraktów długoter-minowych rodzi trudności o charakterze ewidencyjnym (tj. rejestrowanie kosztów, przychodów oraz wpłat od klientów na poszczególne zlecenia) i wymaga ścisłej współpracy działów operacyjnych ze służbami finansowo-księgowymi w zakresie ustalania stopnia zaawansowania kontraktu.
- W praktyce radziłbym już na etapie opracowywania lub rewidowania polityki rachunkowości spółki, przyjęcie odpowiednich kryteriów klasyfikacji kontraktów, bio- rąc pod uwagę m.in. liczbę kontraktów realizowanych w trakcie roku, liczbę otwartych zleceń na przełomie okresów sprawozdawczych, średni czas realizacji zlecenia, wielkość i charakter odstępstw od budżetów oraz dostępność i jakość informacji dotyczących zaawansowania kontraktu - twierdzi nasz rozmówca.
Przykładem są spółki transportowo-logistyczne, które nawet kilkudniowe zlecenia rozliczają w oparciu o ich zaawansowanie na dzień bilansowy.
Ważne!
W ewidencji kontraktów długoterminowych pomocny może być Krajowy Standard Rachunkowości nr 3. Tekst standardu dostępny jest na stronie internetowej www.mf.gov.pl
Rozliczanie umów
Według Łukasza Wojciechowskiego, przy rozliczaniu kontraktów w oparciu o stopień zaawansowania bardzo ważna jest: po pierwsze, edukacja kierowników projektów, którzy będą odpowiedzialni za określenie stopnia zaawansowania, oraz przewidywanie odstępstw od realizacji budżetu; po drugie, dyscyplina pozostałych pracowników zaangażowanych w realizację zadania, którzy odpowiedzialni będą za właściwe opisywanie faktur kosztowych oraz ewidencjonowanie czasu pracy na właściwych projektach.
Daniel Szlachciak dodaje, że w praktyce spotykał się z przedsiębiorstwami dysponującymi doskonałym systemem IT i szczegółową polityką rachunkowości, w których jednak brak zrozumienia idei kontraktów długoterminowych oraz brak dyscypliny wiązał się z istotnym zniekształceniem wyniku.
AGNIESZKA POKOJSKA